İzmir İktisat Üniversitesi Sürdürülebilir Güç Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Mehmet Efe Biresselioğlu, Sakarya Gaz Alanı’nda yapılan yeni keşfe ait AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Fatih sondaj gemisinin temmuz ayından bu yana Karadeniz’de çalışmalarını faal bir formda sürdürdüğünü söyledi.
Zonguldak’ın 170 kilometre açıklarında Tuna-1 araştırma kuyusunda yapılan çalışmalarla birlikte 2 bin 100 metre derinlikte milletlerarası standartlarda dev yatak kategorisine girebilecek 320 milyar metreküplük bir doğal gaz rezervi keşfedildiğini vurgulayan Biresselioğlu, “Hız kazanan çalışmalar, bin metre daha derine inildikçe iki katmanın daha var olduğunu göstermekte. Tuna-1 araştırma kuyusunda 4 bin 500 metreyi aşkın derinliğe inilerek tamamlanan arama çalışmalarında 85 milyar metreküplük ilave bir rezerv daha keşfedilmiş bulunmaktadır. Böylelikle, toplam rezerv ölçüsü 405 milyar metreküpe çıkmıştır. Bu ölçü, Türkiye tarihinde keşfedilmiş en büyük hidrokarbon kaynağıdır.” dedi.
Önümüzdeki aylarda yeniden Sakarya sondaj alanında Türkali-1 kuyusunda doğal gaz çalışmalarının devam edeceğine işaret eden Biresselioğlu, “Burada alınacak olumlu sonuçlar ile de bu ölçünün daha da artması beklenmektedir. Temmuz ayında keşfedilen rezerv ve bunu takiben yeni sismik çalışmalarla yapılan rezerv ölçüsü revizyonu, Türkiye için pek çok fırsatı beraberinde getirebilir. Başta güçte dışa bağımlılığın azaltılması, cari açığın düşürülmesi ve daha büyük bir çerçevede güç güvenliğinin arttırılması üzere fırsatların elde edilebileceği beklenmektedir.” diye konuştu.
Biresselioğlu, keşfedilen rezervlerin memleketler arası arenada da Türkiye’nin güç diplomasisinde daha faal bir oyuncu olmasını sağlayacağını ve stratejik karar alma süreçlerine daha fazla iştirak sağlayabilmesi üzere siyasi sonuçları da beraberinde getireceğini kaydederek, şunları söyledi:
“Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığının da sunmuş olduğu datalar doğrultusunda Sakarya Gaz Sahası’nda yıllık olarak 10 milyar metreküp mertebesinde doğal gaz üretimi gerçekleşirse, 2019 tüketim ölçülerine nazaran Türkiye’nin yıllık doğal gaz talebinin yüzde 22’sinin, yaklaşık 40 yıl boyunca bu rezervden sağlanması mümkün olacaktır. Yapılan yeni sismik çalışmalar ve rezerv ölçüsü revizyonları ise kelam konusu üretim ölçüsünün kademeli olarak artması manasına gelmektedir. Birinci olarak Temmuz ayında keşfedilen 320 milyar metreküplük doğal gaz rezervi Türkiye’nin 7 yıllık gereksinimine karşılık gelirken, duyurulan ek rezerv ile birlikte bu mühlet 10 yıla yaklaşmaktadır. Öteki alanlarda yapılacak keşiflerle bu sayıların artması da beklenmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’nin denizde yapacağı aramalara devam etmesi de değerlidir.”
“Rezerv kolay kolay ticarileştirilebilecek bir alanda”
Sakarya Gaz Alanı’nın büyük güç şirketlerinin yatırım yaptığı Romanya ve Bulgaristan doğal gaz arama alanlarına yakınlığı sebebiyle hayli stratejik bir noktada olduğunu belirten Biresselioğlu, tıpkı vakitte Sakarya Gaz Alanı lokasyonunun bulunan rezervin üretime geçmesi durumunda kolaylıkla ticarileştirilebileceği bir alanda bulunduğuna işaret etti.
Biresselioğlu, Tuna-1 kuyusunda elde edilen deneyim ve Karadeniz’de daha evvel yapılmış sondajlarda elde edilen bilgi birikimi ve milletlerarası iş birlikleriyle Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de keşiflerin devam edebileceğine işaret ederek, şöyle devam etti:
“Sakarya Gaz Alanı ve yapılan doğal gaz keşfi ile birlikte, uzun vadede Türkiye’nin değişmekte olan güç siyasetinden en çok etkilenecek ülkenin her ne kadar son yıllarda ithalattaki hissesi azalsa da Rusya olması beklenmektedir. Sakarya doğal gaz alanında yapılan keşiflerin zamanlamasının Türkiye’nin en değerli gaz tedarikçisi Rusya ile mukavele güncelleme devrine denk gelmesi ve rezervin potansiyeli, Karadeniz’deki rezervin kıymetini arttıran ögeler olarak ortaya çıkmaktadır. Bu rezerv ve keşfedilecek başka rezervler, memleketler arası alanda Türkiye’nin elini güçlendirebilir. Tıpkı vakitte, Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de yeni keşiflerin yapılması halinde, Türkiye doğal gaz üretiminde uzun vadede kelam sahibi pozisyona gelebilir. Bu kapsamda, Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de, arama çalışmaları, doğal gaz üretimi, ihracat temasları üzere alanlarda memleketler arası işbirlikleri de gündeme gelecektir. Burada değerli olan öbür bir konu ise güç güvenliği kavramı çerçevesindeki tedarik güvenliğidir. Türkiye’nin keşfettiği rezervler sayesinde, başka ülkelerden, siyasi gelişmelerden, pazar şartlarından etkilenmeyen bir doğal gaz tedariğine sahip olması bu husustaki belirsizlik ve risklerin de azalması manasına gelecektir.”
“Türkiye’de petrol yok söylemi tarihe gömüldü”
Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Lideri Oğuzhan Akyener de, Tuna-1 kuyusunda daha alt katmanlarda ulaşılan düzeylerin test edilmesi sonucunda yüzde 26 oranında bir rezerv artışı sağlandığını belirtti.
Türkiye’nin hidrokarbon tarihindeki en büyük rezervi keşfettiğini ve bu keşfi Karadeniz üzere sıkıntı bir alanda, bakir bir bölgede, derin denizde gerçekleştirdiğini vurgulayan Akyener, “Türkiye, yakaladığı büyük balık ile Türkiye’de petrol yok telaffuzunu tarihe gömmüş, bu bağlamda yeni umutların yeşermesini sağlamıştır. Tüm bu süreçleri de profesyonel bir biçimde yerli imkanlarla yönetebilmiştir.” dedi.
Akyener, 405 milyar metreküplük bir rezerve sahip gaz alanının ortalama 16 ila 16,5 milyar metreküp ortasında bir plato düzeyiyle üretilebileceğini ve birinci üretimin 2023’te başlayacağı varsayılırsa 2027’lerde Türkiye’nin üretiminin neredeyse yüzde 30’unun yerli kaynakla gerçekleşebileceğini söyledi.
Keşfedilen rezerv ölçüsünün ne manaya geldiğinin kimi kıyaslamalar yapılarak anlaşılabileceğini söz eden Akyener, şunları kaydetti:
“Örneğin üzerinde büyük arbedelerin döndüğü Doğu Akdeniz’e odaklanırsak, Mısır kendi kaynak potansiyelini üreterek, LNG yoluyla ihracat çalışmaları yapmakta, İsrail ise tam kapasite üretime geçebilmek için Türkiye üzere bir rotaya yahut büyük bir markete muhtaçlık duymakta. Geriye keşfedilmiş ve üzerinde hengamelerin döndüğü rezerv manasında yalnızca Kıbrıs adasının güneyindeki Afrodit, Calipso ve Glaucus yapıları kalmakta. Bu üç yapının iddiası rezervlerini topladığımızda ise yaklaşık olarak 319 milyar metreküplük bir hacim ortaya çıkmakta. Hasebiyle, Türkiye Karadeniz’de Doğu Akdeniz’deki hengamenin güç boyutu noktasındaki sebepleri dahilinde masada duran pastadan daha büyük bir pastayı keşfetmiş durumdadır. Öte yandan ek 85 milyar metreküplük rezerv artışı ise neredeyse 89 milyar metreküplük Glaucus yapısı ile tıpkı oranda kaynağa sahiptir. Yani bu rezerv artışı ile her ne kadar birebir saha içerisinde olsa da, Türkiye güya yeni bir saha bulmuş üzeredir. Öte yandan bu keşiflerle Türkiye’nin eli, Güney Gaz Koridoru fikrini her istikametli destekleyen AB ve ABD ile en büyük gaz ihracatçısı pozisyonunda olan Rusya karşısında daha da güçlenecektir. Bu dal dahilinde geliştirilen ulusal teknolojiler, mavi vatanımızda çok daha büyük atılımların yapılabilmesine taban hazırlayacaktır.”
AA
Bloomberg HT
