Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ekim ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 2,13 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 11,89 olduğunu açıklamasının akabinde TCMB’nin Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora nazaran, yıllık enflasyon, besin ve temel mal kümelerinde artarken, güç kümesinde geriledi, hizmet kümesinde ise
yataya yakın seyretti. Besin enflasyonundaki artışta hem işlenmemiş hem de işlenmiş besin tesirli olurken, temel mallardaki yükselişte sağlam tüketim malları ana belirleyici oldu.
Güç yıllık enflasyonundaki düşüşte, elektrik fiyatları kaynaklı baz tesiri öne çıktı. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu arttı. B göstergesinin eğilimi yataya yakın seyrederken, C göstergesinin eğilimi bir ölçü geriledi.
Bu görünüm altında, B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,43 ve 0,16 puan artarak yüzde 12 ve yüzde 11,48 olarak gerçekleşti. Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran besin, temel mal ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 0,33, 0,09 ve 0,07 puan arttı, güç ve hizmet kümelerinin katkıları ise sırasıyla 0,34 ve 0,01 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle üç aylık ortalamalara nazaran B göstergesinin eğiliminde kayda paha bir değişim gözlenmezken, C göstergesinin eğilimi bir ölçü geriledi. Bu periyotta, enflasyon eğilimi temel mallarda düşüş kaydetmekle birlikte yüksek düzeyini korudu, hizmet kümesinde ise yatay seyretti.
– Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonu baz tesiri kaynaklı geriledi
Hizmet fiyatları ekim ayında yüzde 0,71 artarken, küme yıllık enflasyonu büyük ölçüde yatay bir seyirle yüzde 10,92 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilerken, öbür hizmetlerde daha bariz olmak üzere lokanta-otel ve kira kümelerinde yükseldi.
Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonu baz tesiri kaynaklı gerilerken, ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki ölçülü seyir bu devirde de devam etti. Lokanta-otel kümesinde yıllık enflasyon yemek hizmetlerinde yatay seyretti, konaklama hizmetlerinde ise düşük düzeylerini korudu. Başka hizmetler kümesinde döviz kuru gelişmelerinin tesiriyle fiyatları artan ferdî ulaştırma araçlarının bakım ve
tamiratı ile sıhhat hizmetleri öne çıktı.
– Mobilya, araba ve beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar öne çıktı
Temel mal kümesi enflasyonu ekim ayında 0,41 puan artışla yüzde 12,09 oldu. Bu periyotta yıllık enflasyon sağlam mal ve başka temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı kümesinde geriledi. Böylece, kelam konusu kümelerde Döviz kuru gelişmeleri ve sektörel talep şartlarına bağlı ayrışma devam etti.
Altın hariç sağlam mallarda yüksek fiyat artışları alt kalemler genelinde sürdü; mobilya, araba ve beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Bu periyotta, öteki temel mal kümesi fiyatları da döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak bir evvelki aya emsal bir artış (yüzde 1,43) kaydetti.
Giyim ve ayakkabı kümesinde yeni dönem fiyat artışı periyoda mahsus talep şartlarının da tesiriyle bir evvelki yılın değerli ölçüde altında kaldı ve yıllık enflasyon yüzde 2,02’ye geriledi.
– İşlenmiş besin fiyatlarındaki artış alt kümeler genelinde hızlanarak devam etti
Güç fiyatları ekim ayında yüzde 2,09 arttı. Bu gelişmede yüzde 5,76 artış gösteren elektrik fiyatları öne çıktı, katı yakıt ve akaryakıt fiyatları ise sırasıyla yüzde 2,56 ve 1,30 yükseldi. Güç kümesi yıllık enflasyonu, geçen yılın tıpkı ayındaki elektrik fiyat ayarlaması kaynaklı yüksek bazın tesiriyle 2,79 puan azalarak yüzde 3,98’e geriledi.
Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu ekim ayında 1,56 puan artarak yüzde 16,51’e yükseldi. Bu devirde yıllık enflasyon, işlenmiş besin kümesinde 1,70 puan artışla yüzde 14,49’a yükselirken, işlenmemiş besin kümesinde 1,31 puan artarak yüzde 18,78 oldu.
İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar, meyve fiyatlarındaki nispeten olumlu görünümün tesiriyle taze meyve ve zerzevat fiyatlarının gerilediğine, fakat öteki işlenmemiş besin fiyatlarının kıymetli ölçüde yükseldiğine işaret etti. Bu gelişmede, döviz kuruna hassaslığı yüksek olan yumurta, bakliyat ve pirinç kalemleri öne çıktı.
İşlenmiş besin fiyatlarındaki artış alt kümeler genelinde hızlanarak devam etti ve yüzde 2,18 olarak gerçekleşti. Gerçekten bu periyotta ekmek ve tahıllar yüzde 2,66, öbür işlenmiş besin ise yüzde 1,91 oranında aylık fiyat artışı sergiledi. Öbür işlenmiş besin kümesinde, katı ve sıvı yağlar aylık yüzde 5,88 oranında fiyat artışıyla en çok dikkat çeken kalem oldu. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 15,69’a yükseldi.
– Tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek sürdü
Yurt içi üretici fiyatları ekim ayında yüzde 3,55 yükselirken, yıllık enflasyon 3,87 puan artışla yüzde 18,20 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru ve güç dışı emtia fiyatlarındaki gelişmelerin belirleyici olduğu değerlendirildi. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu periyotta besbelli ölçüde yükseldi.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon orta malı kümesinde daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde yükseldi. Aylık bazda orta malları kümesi fiyat artışında demir-çelik, plastik eserler, kâğıt eserleri ve dokumacılık öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları, metal yapı eserleri ve makineler tesirli oldu.
Sağlam tüketim malları fiyatları mobilya öncülüğünde artarken, dayanıksız tüketim mallarındaki yükselişte katı-sıvı yağlar ve et eserleri belirleyici oldu. Güç kümesi fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol eserleri ile elektrik üretimi ve dağıtımı fiyatları öne çıktı. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.
Bloomberg HT
