2020 yılı başından bu yana birçok devlet yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınını denetim altına alabilmek için ulusal ve memleketler arası seyahatlerde çeşitli kısıtlamalara gitmek zorunda kaldı. Yolcu bütçelerindeki azalmalar ve virüs kaynaklı seyahat algısında meydana gelen güvensizlik, uçuşlara olan talebin düşmesine ve hatta durmasına neden oldu.
Yaşanan kriz sürecinde neredeyse tüm havayolu şirketleri filolarını azaltma ve işçi çıkarma kararı aldı. Salgın öncesi finansal durum tablosu güçlü olmayan havayolu şirketleri ise iflas müracaatında bulundu. 2008-2009 yılları ortasında yaşanan Global Finans Krizi’nde yüzde 2 daralan havacılık sanayisinin, Kovid-19 salgınının sebep olduğu ekonomik krizden daha derin yaralar alması bekleniyor.
Havayolu şirketleri salgın sürecinde maliyetlerini düşürmek için farklı adımlar attı. Örneğin, Avrupa’nın önde gelen şirketlerinden Alman bayrak taşıyıcı havayolu Lufthansa Group, bünyesinde bulunan 11 havayolu şirketi genelinde 22 bin işçinin işten çıkarılmasının planlandığını açıkladı. Emsal biçimde, İtalyan havayolu firması Alitalia bu devir içerisinde 6.622 kişiyi fiyatsız müsaadeye çıkaracağını duyurdu.
Kaynak: The International Civil Aviation Organization, Aviation Benefits Report 2019.
Pandemi sürecinde devletlerin havayollarına sunduğu kurtarma pakatleri:
ICAO datalarına nazaran havacılık sanayisi, global çapta 704 milyar dolarlık ciro yaratan ve 10.2 milyon şahsa istihdam sağlayan hizmet dalındaki en değerli sanayilerinden biri halindeyken, devletlerin bu kesimi ayakta tutabilmek için havayolu şirketlerine direkt nakit girdi sağlaması gerekti. Almanya, Deutsche Lufthansa AG’ye 9 milyar euroluk, İtalya ise Ailitalia havayolu firmasına 3 milyar euroluk finansal takviyede bulunacağını açıkladı. Öbür bir ülke olan Fransa, Air France-KLM firmasına 7 milyar euro finansman takviyesi sağlarken, Hollanda KLM için 3.4 milyar euroluk fon yardımında bulunacağını duyurdu.
Kaynak: International Air Transport Association (IATA), Covid-19 Outlook for Air Travel in the Next 5 Years, 13 Mayıs 2020.
Havacılık kesimi devletler tarafından takviye almasına karşın beklenilen seviyede toparlanma gösteremedi. Pandemi öncesi dünya üzerinde 27.884 ticari uçak hizmet verirken, Nisan ayında salgının küresel seviyeye ulaşmasıyla birlikte etkin filonun yüzde 46’sına denk gelen 12.724 ticari uçak park durumuna alındı. Mayıs ve Haziran aylarında ülke ekonomilerinin tekrar açılmaya başlamasıyla küresel havacılık filosunun yüzde 65’i tekrar hizmet vermeye başladı. Ama havayolu şirketleri, yolcu sayısının düşük olması ve milletlerarası çizgilerdeki belirsizlik nedeniyle hala filolarını verimli bir halde kullanamıyor. IATA’nın yapmış olduğu son varsayımlara nazaran, havacılık dalının pandemi öncesi düzeye dönmesi en az 5 yıl alabilir.
Zeynep Bayar/ Bloomberg HT Editörü
Kaynakça:
Bloomberg, Lufthansa Says 22,000 Jobs Could Go in Costs Purge by Christopher Jasper and William Wilkes, 11 Haziran 2020.
Deutsche Bank, Aviation Market Update, 24 Temmuz 2020.
International Air Transport Association (IATA), Covid-19 Outlook for Air Travel in the Next 5 Years, 13 Mayıs 2020.
International Air Transport Association (IATA), Covid-19 Updated Impact Assessment, 14 Nisan 2020.
Oliver Wyman, Update: Impact of Covid-19 Commercial MRO, 31 Temmuz 2020.
The International Civil Aviation Organization, Aviation Benefits Report 2019.
Bloomberg HT
