Erol Oytun Ercan
Spotify, müzik şirketlerinin gelirlerinin tekrar artmasında değerli bir rol oynarken son beş senede hiç net kar açıklayamadı. Orta ölçekli sanatkarlar içinse kitlelere ulaşmak daha kolay hale gelmesine karşın hayatlarını idame ettirebilecek bir gelir elde etmekte zorlanıyorlar.
İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte 2000’lerden sonra korsan müzik indirme alışkanlığı artarken müzik bölümünün toplam geliri de bununla birlikte kademeli olarak düşüş gösterdi. Bu durum Spotify’ın global bir aktör olarak sahneye çıkmasıyla esaslı bir değişim gösterdi.
Global müzik kesiminin toplam geliri 2001 yılında 24,4 milyar dolarken 2014 yılına kadar yüzde 40’tan fazla azalarak 14,2 milyar dolara kadar geriledi. 2015 yılından sonra ise yine yükselişe geçerek 4 sene içerisinde yüzde 50 artış gösterdi.
Spotify’ın 2015 yılında 18 milyon fiyatlı abonesi bulunurken 2020’nin üçüncü çeyreğinde ise bu sayı 144 milyon fiyatlı aboneye kadar ulaşıyor.
Milletlerarası Fonografik Enstitüsü’nün datalarına göreyse 2019 yılındaki global müzik dalı gelirlerinin yüzde 56.1’ini “music streaming” uygulamaları olarak bilinen Spotify, Apple Music ve Deezer üzere platformlar oluşturuyor. Pekala bu nasıl oldu?
Bu dönüşümü Bloomberg HT’’ye kıymetlendiren Berklee College of Music Müzik İdaresi Kısmı Eski Lideri ve Avukat John Kellogg, Spotify’ın beşerler için erişimi kolaylaştırıp korsan tüketimi durdurmanın yanında gelirinin büyük bir kısmını şirketlere aktararak kesimin finansal sürdürülebilirliğini sağladığını belirtiyor.
“Abone temelli öteki iş modelleri ve bilhassa Spotify sayesinde korsan kullanım ABD’de önemli bir düşüş gösterdi.” diyen Kellogg, bunun müzik şirketlerinin dayanağı sayesinde olduğunu ve birden fazla müzik şirketinin Spotify’da evvelce pay sahibi olduğunu söylüyor.
Sony, Spotify’da sahip olduğu yüzde 5,7’lik pay hissesini 2018 yılında 768 milyon dolara satmıştı. Çinli teknoloji devi Tencent ise hala şirket paylarının yüzde 8,7’sine sahip.
Her müzik şirketinin Spotify ile farklı mutabakatları olduğunu ama genel çerçevenin büyük oranda değişmediğini vurgulayan Kellogg, “Spotify reklam ve abone gelirlerinin yüzde 70’ini kayıt şirketlerine ödüyordu ve durum birden fazla muahede için hala bu türlü.” diye ekliyor.
Sorularımızı yanıtlayan MIDiA Research Center Yönetici Yöneticisi ve Müzik Dalı Analisti Mark Mulligan da global müzik dalının tekrar büyümesinde Spotify’ın tüm şirketlerden daha fazla rolü olduğunu belirtiyor ama yaratılan gelirin büyük bir kısmının da bu şirketlerde kaldığının altını çiziyor.
“Genel olarak, Spotify gelirinin yüzde 70’ini telif haklarını elinde bulunduran şirkete ödüyor lakin büyük bir şirketin sanatçısıysanız şirkete ödenen paranın yüzde 15-20’sini alabiliyorsunuz. Şayet bağımsız bir şirketin sanatçısıysanız bu oran yüzde 50’ye kadar çıkabilir ya da yalnızca dağıtım platformunu kullanan bir sanatçıysanız bu sefer geliriniz platformun çıkarının yüzde 80-90’ına kadar ulaşabilir.”
5 yıldır kar edemeyen Spotify kendi devamlılığını sağlayabilir mi?
2015 yılında 2,9 milyar euro gelir elde eden Spotify, 2019’a kadar gelirlerini iki kattan fazla artırarak 6,7 milyar euroya çıkardı ama tıpkı yıl 164,7 milyon euro net ziyan açıkladı.
Spotify ziyan ederken şirketin toplam piyasa bedeliyse 2018 yılından bu yana neredeyse 2,7 kat artarak 49,3 milyar euroya ulaştı.
Spotify tıpkı müddet zarfında net kar marjını yüzde -30,2 düzeylerinden yüzde -2,4 düzeylerine düşürmesine karşın hala kar edebilmiş değil. Bloomberg’in bilgilerine göreyse şirketin 2020 yılında 520 milyon euro ziyan etmesi ve net kar marjının yüzde -6,6 olması bekleniyor.
Şu anki modelin sürdürülebilir bir bölüşüm modeli olmadığını düşünen Mulligan, “Spotify podcast üzere kar marjı daha yüksek işlere çok sert bir halde yöneliyor ve müzik şirketlerine farklı reklam eserleri satarak maliyetini düşürmeye çalışıyor.” diye ekledi.
John Kellogg ise müzik şirketlerinin bu gidişatı fark ettiklerini ve kimilerinin bu oranı düşürmeye başladığını söylüyor.
Spotify’ın şirketleri bu hususta uyardığını söyleyen Kellogg, “Spotify’dan çıkarı olan müzik şirketleri aldıkları gelir hissesinin düşürülmesi gerektiğinin farkına vardılar. Az sayıda olsa da birtakım şirketler son vakitlerde bu oranı yüzde 58’e kadar düşürdüler ve bu karşılıklı bir şey. Şayet Spotify batarsa müzik şirketleri de batar.” diye ekliyor.
Spotify sanatkarlar için ne değiştirdi?
British and Irish Çağdaş Music Institute’da uzun yıllar ders vermiş olan dal profesyonellerinden Andrew Armour, sanatkarların eskisinden çok daha kolay müziklerini yayınlayabildiğini ancak piyasada sivrilmenin de giderek zorlaştığına vurgu yapıyor.
Armour müzik piyasasının durumuyla ilgili sorumuza “Müziğin yayınlanması eskisi üzere bir sorun değil ama her gün çok fazla müzik yayınlanıyor ve oyunlar, spor yayınları, sinemalar üzere bir sürü daha rakip var. Bu müzik denizinde artık hit bir kesim yapmak ve dikkatleri üzerine çekebilmek hala çok güç bir olay ve göz arkası edilmemeli.” diye yanıt veriyor.
“Daha evvel hiç olmadığı kadar çok sanatçı sonlu bir gelirden hisse kapabilmek için çalışıyor.” diyen Mulligan da daha fazla sanatkarın bu işten para kazandığını ancak birçoklarının Spotify’dan sağladığı gelirin yetersiz olduğunu söylüyor.
Büyük sanatkarların hala iyi gelir elde ettiğini belirten Kellogg ise sanatkarların büyük bir çoğunluğunun “eskisi kadar iyi durumda olmadığını” vurguluyor.
“Bazı süperstarlar hala çok çok iyi kazanıyorlar lakin ortalama bir müzisyenin evvelden CD satışlarından elde ettiği geliri Spotify hala sağlayamıyor.”
Bloomberg HT
