CHP Küme başkanvekilleri Engin Altay, Engin Özkoç ve Özgür Özel’in imzası bulunan ve 27 husustan oluşan teklifin münasebetinde, Türkiye’nin taban fiyat konusunda ILO tarafından imzaya açılan 3 kontrattan 26 ve 99 sayılı mukaveleleri onayladığı, 131 sayılı mukaveleyi ise şimdi onaylamadığı belirtildi.
Toplumsal Güvenlik Kurumu 2019 yılı İstatistik Yıllığı bilgilerine nazaran, Türkiye’de minimum fiyatla çalışan personel sayısının 7 milyon 423 bin 402 kişi olduğu ve sigortalı emekçilerin yüzde 51,86’sını oluşturduğu bildirilerek, şu sözlere yer verildi:
“Bu sayılara kayıt dışı iktisatta çalışan personeller dahil değildir. Kayıt dışı istihdam oranı TÜİK Eylül 2020 datalarına nazaran yüzde 32,2’dir. Bu nedenle taban fiyatla çalışan personel sayısının 10 milyona yakın olduğunu söylemek de mümkündür. Bu çerçevede yaklaşık 10 milyon çalışanı ilgilendiren taban fiyatın belirlenmesi süreci ne yazık ki memleketler arası kontratlara ve Anayasa’da tanımlanan çalışma hakkına ters olduğu üzere hakkaniyetli ve adaletli de değildir. Mevcut minimum fiyat ne yazık ki bir geçim fiyatı olmaktan çıkmıştır. Milletlerarası alanda personelin ve ailesinin geçimini sağlamaya yönelik olarak belirlenen taban fiyat ülkemizde geçimlik fiyat olmaktan çıkmıştır.”
Münasebette, minimum fiyat üzerindeki yüklerin fiyatın yüzde 21’ni oluşturduğu da belirtilerek, “Türkiye’yi uçuracağı söylenen Cumhurbaşkanlığı sistemi de çalışanlar için bir çöküş sistemi olmuştur. Bu sistemin yarattığı ekonomik tahribat nedeniyle çalışanlar fakirleşmiş, ücretlilerin satın alma gücü düşmüştür. Dünyada minimum fiyat uygulanan ülkelerde minimum ücretliler birçok sistem ile ayrıyeten korunmaktadırlar. Türkiye’de ise taban ücretlilerin korunduğu rastgele bir sistem bulunmamaktadır.” görüşleri savunuldu.
Kanun teklifiyle personel ve ailesinin taban geçimini sağlayacak net taban fiyatın 1 Ocak 2021 tarihinden geçerli olmak üzere, aylık 3 bin 100 lira olması ve bu fiyatın TÜİK tarafından hazırlanarak, yayımlanacak Ücretliler Geçinme Endeksindeki artış oranlarıyla ulusal gelirdeki artış oranları doğrultusunda artırılması öngörülüyor.
– Vergi yükünün kaldırılması amaçlanıyor
Düzenlemeyle ayrıyeten çalışanın insan onuruna yaraşır bir ömür sürdürebilmesini sağlayacak seviyede fiyat alması unsurundan hareketle taban fiyat üzerindeki vergi yükünün de kaldırılması da amaçlanıyor.
Minimum Fiyat Kanunu’nun kapsamına bütün fiyatlı çalışanlar dahil ediliyor.
Teklifte, minimum fiyat, “işçilere olağan bir çalışma günü karşılığı ödenen ve personelin ve ailesinin besin, konut, giyim, sıhhat, ulaşım ve kültür üzere zarurî gereksinimlerini günün fiyatları üzerinden minimum seviyede karşılamaya yetecek ücret” olarak tanımlanıyor.
Günlük brüt taban fiyatın 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren 144,54 lira olarak uygulanması ve Kanunda belirtilen tarz ve asıllar çerçevesinde arttırılması öngörülüyor.
Birtakım profesyonel meslek kümeleri için minimum fiyatın, odaları yahut kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirlenen taban fiyattan az olmamak üzere, ilgili mevzuat çerçevesinde ayrıyeten belirlenebileceği belirtiliyor.
Minimum fiyatın belirlenmesinde lisan, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal fikir, felsefi inanç, din ve mezhep ile gibisi sebeplere dayalı rastgele bir ayrım yapılmaması hedefleniyor.
– Ücretliler Geçim Endeksi hazırlanması öngörülüyor
Teklifin yasalaşması halinde minimum fiyat, Minimum Fiyat Tespit Kurulu tarafından ülke genelinde ve bütün işkollarını kapsayacak formda belirlenecek.
Düzenlemeyle taban fiyat en geç yılda bir belirlenmesi amaçlanırken, TÜİK tarafından çalışanın ve ailesinin besin, konut, giyim, sıhhat, ulaşım ve kültür üzere zarurî muhtaçlıklarını günün fiyatları üzerinden minimum seviyede karşılamaya yetecek geçim fiyatı ve bu fiyattaki aylık değişimleri gösteren bir “Ücretliler Geçim Endeksi” hazırlanması öngörülüyor.
Kurul için taban fiyatın belirlenmesinde; ücretliler geçinme endeksindeki artış oranlarını ve geçim koşullarını dikkate alma mecburiliği getiren teklifte, komitenin, Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanının yahut görevlendireceği bir temsilcinin başkanlığında Çalışma Genel Müdürü yahut yardımcısı, TÜİK Ekonomik İstatistikler Dairesi Lideri yahut yardımcısı, Hazine ve Maliye Bakanlığını temsilen yetkili bir misyonlu, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını temsilen yetkili bir misyonlu, en çok üyeye sahip üç emekçi konfederasyonu tarafından seçilecek birer temsilci, bünyesinde en çok patronu bulunduran patron kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği üç temsilci ile Yükseköğretim Şurası tarafından farklı üniversitelerden görevlendirilecek çalışma iktisadı ve endüstriyel bağlantılar alanında çalışan üç öğretim üyesinden oluşması amaçlanıyor.
Teklife nazaran, komite, her yıl Aralık ayının birinci haftasında toplanacak, TÜİK temsilcisi tarafından komiteye ücretliler geçim endeksindeki evvelki bir yıllık devirde gerçekleşen değişim oranı ve en son aya ait minimum geçim fiyatı ölçüsü sunulacak.
Teklifte, patronun, günlük olağan çalışması karşılığında belirlenmiş taban fiyatın altında fiyat ödeyemeyeceği, iş mukavelelerine ve toplu iş kontratlarına bunun bilakis kararlar konulamayacağı da karara bağlanıyor.
Patronların Mesleksel Eğitim Kanunu haricinde her ne isim ismi altında olursa olsun, kursiyer, çırak yahut stajyer ismi altında çalıştırılan personellere de minimum fiyat ödemekle yükümlü olması, ayrıyeten personellere sağlanan toplumsal yardımlar sebebiyle taban fiyattan rastgele bir indirim yapılmaması amaçlanıyor.
Düzenlemenin yasalaşması halinde minimum fiyatı, personele ödemeyen yahut noksan ödeyen patrona, bu durumda olan her emekçi ve her ay için 500 lira idari para cezası verilecek.
Teklifle, taban fiyat üzerinden gelir vergisi alınmaması da öngörülüyor.
Bloomberg HT
