Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yıla 11,25’lik siyaset faizi ile girdi. Banka, yeni idaresiyle 2019’un Temmuz ayından bu yana faiz indirim sürecindeydi. Koronavirüs salgınıyla birlikte nakdî gevşeme yeni bir boyut kazandı. Siyaset faizi yüzde 8,75’e kadar indirildi. Atılan likidite adımlarıyla Merkez Bankası’nın yüklü ortalama fonlama maliyeti Temmuz’da yüzde 7,34’e kadar geriledi. Bu oranla Türkiye dünyada negatif faizi en yüksek olan ülkelerden biri oldu.
Para siyasetindeki adımlar yalnızca faiz oranları ile sonlu olmadı. Merkez Bankası’nın menkul değer alımları artırıldı. Toplam portföy 18 milyar liradan 90 milyar liranın üzerine çıkarıldı. Bankalar zarurî karşılık uygulamaları ile yüksek kredi büyümesine yönlendirildi. Bankaların yurtdışı ile swap süreçleri kısıtlandı. Borsada birçok açığa satış yasağı getirildi. Döviz alımına uygulanan kambiyo vergisi oranı yükseltildi.
BDDK tarafından faal rasyosu uygulaması getirildi
2020 yılında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) kredi genişlemesini önceleyen birçok karara imza attı. Bunlardan en değerlisi Nisan’da alınan Faal Rasyosu kararı oldu. Bankalara tutturmaları gereken belli bir oran verilirken, bu sayede kredi hacminin artırılması hedeflendi. BDDK, tekrar yapılandırma konusunda da adımlar attı. Ayrıyeten, kredilerin takip hesaplarına atılması için geçmesi gereken gecikme müddetleri 90 günden 180 güne uzatıldı.
Kredi Garanti Fonu kefalet limiti ile kullandırılan krediler için Hazine dayanağı 25 milyar TL’den 50 milyar TL’ye, bu kapsamda kullandırılabilecek KGF kefalet limiti de toplamda 500 milyar TL’ye çıkarıldı. Bu kapsamda başta kamu bankaları olmak üzere çok büyük kredi kampanyaları başlatıldı. Konut, taşıt ve ticari kredi faizlerinde sert düşüşler görüldü.
Yurtiçi yerleşiklerin toplam döviz mevduatı rekor kırdı
Yapılan değişiklikler sonucunda tarihi bir kredi genişlemesi görüldü. Toplam kredi hacmi çok kısa bir mühlet içinde 2,5 trilyon TL’den 3,5 trilyon TL’ye yükseldi. Daha sonra iktisat idaresi tarafından bu artışın enflasyon ve cari açığı yükselttiği söz edildi. Verilen kredilerin döviz talebini artırdığı görüldü. Yurtiçi yerleşiklerin toplam döviz mevduatı 234 milyar dolar ile rekor kırdı. Banka mevduatlarında dövizin hissesi yüzde 55’e kadar yükseldi.
Yılın para siyaseti açısından en tartışmalı alanı rezervler oldu. Bu süreçte, swapların toplam resmi rezervler içindeki hissesi yüzde 79’a kadar çıktı. Net rezervlerin eksi 50 milyar dolara kadar indiği hesaplandı. Tüm bu uygulamaların tesiriyle Türk Lirası’nda sert bedel kayıpları görüldü. Dolar/TL 8,58’e yükseldi. Gerçek efektif döviz kuru tarihi düşük düzeye geriledi.
TCMB Lideri Uysal vazifeden alındı
Bu gelişmelerin akabinde 7 Kasım’da Merkez Bankası Lideri Murat Uysal misyondan alındı. Bir gün sonra Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak istifa etti. Merkez Bankası başkanlığına Nabi Ağbal, Hazine ve Maliye Bakanlığına Lütfi Elvan atandı.
Bu tarihten sonra para siyasetinde süratli bir olağanlaşma süreci başladı. Bankaların swap limitleri artırıldı. Merkez Bankası 19 Kasım’da siyaset faizini 475 baz puan artırdı ve sadeleşmeye gitti. BDDK, Faal Rasyosu uygulamasına son verme kararı aldı. Hazine, 2 yılın akabinde 10 yıllık tahvil ihracı gerçekleştirdi.
16 Aralık’ta yapılan toplantıda Merkez Bankası’nın 2021’de Ortodoks bir siyaset uygulayacağı sinyalleri geldi. Merkez Bankası 24 Aralık’ta faizleri artırarak sıkı para siyaseti iletisi verdi. Bu bildiri ve adımlarla yurtdışı portföy akımları son haftalarda hızlanırken, yerleşiklerin döviz talebi ise devam etti. Yeni iktisat idaresinin olağanlaşma ve şeffaflık adımlarının 2021’de de devam etmesi bekleniyor.
Bloomberg HT
