KUTAY KORAP
Global emtia fiyatlarında bedelli metallerden, tarım ve güç emtialarına kadar birden fazla eserin fiyatlarında önemli artışlar gözlemleniyor. Merkez bankalarının faizleri tarihin en düşük düzeyinde tutması ve hükümetlerin ekonomileri canlandırma ismine uyguladıkları devasa teşvik paketleri, toparlanmaya hazırlanan ekonomilerde talep artışına neden oluyor.
23 eseri kapsayan Bloomberg Emtia Endeksi hafta başında yüzde 1,6 yükseldi ve 2013 yılının Mart ayından bu yana en yüksek düzeye ulaştı. 2020 yılı Mart ayında 4 yılın en düşüğünden toparlanan endekste artış bu periyotta yüzde 67’ye ulaştı.
Emtia kümeleri güç, metal ve tarım kategorilerine ayrıldığında yıl başından bu yana güç eserlerinde artış ortalama yüzde 30, metal eserlerde yüzde 10 olurken ziraî eserlerde yüzde 3 ile yüzde 20 ortasında artış kaydedildi.
Güç kesiminin içerisinde bulunan ABD ham petrolü, Brent petrol ve doğalgaz fiyatlarında önemli oranda prim izlendi. Bilhassa petrol cephesinde aşılama tesiri ve arz-talep istikrarındaki bozulmalar fiyatları üst çekerken, kurumların yıl sonu iddialarında de revizeler gerçekleşti.
Yılbaşından beri yüzde 30 artan ABD ham petrolü ve Brent fiyatlarında bundan sonraki süreçte pandeminin seyri ve OPEC’ten çıkacak kararların tesir yaratması bekleniyor. Doğalgaz cephesinde ise soğuk hava şartları ve fabrikaların tekrardan üretim bantlarını eski kapasitelere yakın çalıştırması talebi artırıyor.
Doğalgaz girdisi kullanan dallar de gelişmeleri yakından takip ediyor. Bir yetkili Bloomberg HT’ye dair yaptığı değerlendirmede fiyat gelişmelerine dair şunları belirtti: Global doğalgaz fiyatlarında, bilhassa aşı üretimine yönelik gelişmelerin görülmeye başlanmasıyla kaydedilen, akabinde gelen olumlu haber akışlarıyla devam eden artışları biz de takip ediyoruz. Fiyat artışındaki gerekçeyi direkt ve kalıcı talep bazlı olarak yorumlamaktansa, mevsim tesirleri ve global soğuk hava şartlarının yanında olumluya dönen geleceğe yönelik talep beklentisi olarak yorumlamanın daha manalı olacağına inanıyoruz. Global LNG üretiminde bakım tamir çalışmaları sebebiyle kaydedilen düşüşün, Japonya’nın süreksiz müddetli ek talebiyle birebir periyoda rastlaması LNG fiyatlarında artışa sebep olmuş bu da bir ölçü talebin spot piyasaya yönlenmesiyle doğalgaz fiyatlarına tesir etmiştir.
Bloomberg Emtia Endeksi 8 yılın doruğunda
Metal cephesinde bakır öne çıkıyor
Güç emtialarından sonra en sıcak emtia kümesi metaller oldu. Bu tarafta alüminyumdan bakıra, demir cevherinden nikele birçok emtiada yıl başından bu yana yüzde 10 fiyat artışı yaşandı. En yakın vadede bakır fiyatları 9 bin doların üzerine çıkarken 1 ay üst üste fiyatı yükseldi. Bilhassa hükümetlerin altyapı harcamaları, yeşil ve pak güç yatırımları ve otomotiv bölümündeki elektrikli araç pazarının hareketlenmesi fiyatlarda tesir yarattı. Metallerin geneline bakıldığında Çin’den gelen kuvvetli ve ertelenmiş talebin fiyatlardaki artışın katalizörü olduğu görüldü.
Türkiye’deki durumu pahalandıran kesim yetkilileri demir cevheri fiyatlarında son 1 yılda epeyce dalgalı bir seyir olduğuna dikka çekti. Hammadde kullanımında demir cevherinin en büyük maliyet kalemlerinden biri olduğu aktarılırken, demir cevherinde büyük bir çoğunluğun hali hazırda yurtdışından temin edildiği tabir edildi.
Ziraî emtiada yükselişe şeker öncülük ediyor
Tarım eserleri tarafında ise yıl başından bu yana en fazla fiyat artışı yüzde 21 ile şekerde oldu. Şekeri yüzde 16 artış ile pamuk ve mısır takip etti.
Ulusal Pamuk Kurulu Kesim raporuna nazaran; yıl başından bu yana fiyatı yüzde 16 artan pamuğun 1,62 dolar/kg olacağı öngörüldü. Birebir rapora nazaran bir evvelki dönem 1.873 TL/da ve 4,07 TL/kg-kütlü olan ülke ortalaması pamuk üretim maliyetleri 2020/21 döneminde alan ünitesi başına yüzde 25, eser ünitesi başına ise, ortalama tarla verimindeki düşmeye bağlı olarak, yüzde 26,3 oranında artarak 2.345 TL/da ve 5,14 TL/kg bedellerine yükseldi.
Bloomberg HT
