Bağlantı Başkanlığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Charles Michel ile üçlü formatta düzenlediği görüntü konferansın akabinde yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye ve Yunanistan’ın istikşafi görüşmelere başlamaya hazır olduğu tabir edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, görüşmede, Doğu Akdeniz’de gerginliğin azaltılması ve diyalog kanallarının işletilmesi için yakalanan göreceli ivmenin karşılıklı adımlarla korunması gerektiğini belirterek, Türkiye’nin ebediyen diyaloğa ve müzakereye vurgu yaptığını, onca tahrike karşın sağduyulu ve serinkanlı halinden taviz vermediğini kaydetti.
Almanya’nın orta buluculuk gayretlerini takdirle karşıladıklarını lisana getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, istikşafi görüşmelerin ve öteki diyalog kanallarının canlandırılması noktasında sağlanan mutabakatın nasıl ilerleyeceği konusunda Yunanistan’ın atacağı adımların değerli olacağını belirtti.
Yunanistan Dışişleri Bakanlığı da “Yunanistan ile Türkiye, istikşafi görüşmelerin 61. çeşidinin yakında İstanbul’da yapılması tarafında muahedeye vardı.” bilgisini paylaştı.
– İstikşafi görüşmeler
Söz olarak araştırma, keşif üzere manalar taşıyan “istikşafi”, tarafların “eleştirel lakin yapıcı” formda birbirlerinin niyet ve görüşlerini ele almaları manasına geliyor.
İstikşafi görüşmelerde taraflar birbirine gerekli bilgiyi sağlar, uyuşmazlığı çözmek için teklifler ve karşı teklifler tartışılır. Karar almadan evvel iki tarafın da görüş ve tezleri ele alınır.
Diplomaside diyaloğu geliştirmek için başvurulan istikşafi görüşmelere, taraflar ortasında birçok sorun bulunduğunda başvurulur.
Bu çerçevede, çoklukla “bir paket” halinde ele alınan problemlerin hepsinin çözülmesi için gayret sarf edilirken, bir sorunun çözülmemesi halinde, öbürleri de çözümlenmemiş sayılır.
– Türkiye ve Yunanistan ortasında istikşafi görüşmeler
Türkiye ve Yunanistan, Ege sıkıntılarına her iki tarafın da kabul edebileceği, “adil, kalıcı ve kapsamlı” tahlil için yer hazırlamak gayesiyle istikşafi görüşmelere 12 Mart 2002’de Ankara’da başladı.
Türkiye ve Yunanistan’ın dışişleri bakanlarının müsteşarları ortasında yürütülen görüşmeler, 2016’ya kadar sürdü. Bu süreçte toplam 60 çeşit gerçekleştirildi. Siyasi konjonktür ve daha fazla Yunan tarafının isteksiz tavrı nedeniyle görüşmelerde yeni bir tıp düzenlenemedi.
AB Kurulu Devir Başkanlığını üstlenen Almanya, Doğu Akdeniz’de tırmanan tansiyonu azaltmak ve mümkün bir askeri çatışma riskini engellemek için Türkiye ve Yunanistan ortasında istikşafi görüşmeleri tekrar canlandırmak gayesiyle bu yıl ortasında harekete geçti.
Almanya’nın ağır diplomasi trafiği ve Türkiye’nin diyalog yanlısı tavrı sayesinde ağustos ayında istikşafi görüşmelerin tekrar başlatılmasına yaklaşıldı lakin Yunanistan’ın 6 Ağustos’ta Mısır’la münhasır ekonomik bölge muahedesini imzalaması, istikşafi temasların tekrar rafa kaldırılmasına yol açtı.
– Türkiye’den diyalog daveti
Yunanistan’la Ege’de esas kara suları, kıta sahanlığı, adaların silahsızlandırılması, coğrafik formasyonların yasal statüsü, ulusal hava alanının genişliği ve arama kurtarma faaliyetleri alanlarında sorun yaşayan Türkiye, problemlerin bir bütün olarak ele alınmasını istiyor.
Öteki taraftan Türkiye, yarı kapalı ve görece dar bir deniz olan Doğu Akdeniz’de kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge (MEB) sonlandırılmasında her şeyden önce hakkaniyet prensibinin temel alınması gerektiğini savunuyor.
Türkiye, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum idaresinin (GKRY) Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti’nin (KKTC) haklarını göz gerisi ederek attığı tek taraflı adımları ise tanımıyor.
İstikşafi görüşmelerin tekrar başlatılacağı sinyali, tek taraflı hareket etmekten çok tarafları masaya çağıran ve diyalog konusunda ısrarcı davranan Türkiye’nin gayretlerinin sonuç vermeye başladığına işaret ediyor.
AA
Bloomberg HT
