İngiltere, bu hafta içerisinde Ocak’ta AB ile imzaladığı çıkış mutabakatının kimi kısımlarını değiştiren yeni bir yasa tasarısı açıkladı.
AB, bunun “güven bağına önemli biçimde ziyan verdiğini” ve İngiltere’ye karşı türel adım atmaya “çekinmeyeceğini” söyledi.
İngiltere’de kabine faaliyetlerinin uyumundan sorumlu bakan Michael Gove, yasa tasarısını geri çekmeyeceklerini “çok net bir biçimde tabir ettiklerini” aktardı.
Hükümet, Parlamento’nun egemenliğinin olduğunu ve İngiltere’nin milletlerarası mutabakatlardan doğan yükümlülüklerini ihlal eden yasal düzenlemeler yapabileceğini savunuyor.
AB’nin Başmüzakereci Michel Barnier, İngiltere ile AB ortasında yeni bir ticaret mutabakatı yapılmasıyla ilgili yürütülen müzakerelerin Londra’daki en son tipinin tamamlanmasının akabinde yaptığı açıklamada, “güven ve itimadın en kritik mevzular olduğunu ve bundan sonra da olacağını” tabir etti.
İngiltere’nin Başmüzakerecisi David Frost da hür ticaret mutabakatı konusunda “önemli” görüş ayrılıklarının sürdüğünü lakin görüşmelere önümüzdeki hafta Brüksel’de devam edileceğini belirtti.
İngiltere, 2016’da yapılan referandumun akabinde 31 Ocak’ta AB üyeliğinden resmen ayrıldı. Bu tarihte yılsonuna kadar sürecek olan 11 aylık bir geçiş devri başladı. Bu geçiş periyodunda, birçok düzenleme tıpkı formda devam ederken, iki tarafından da başta ticaret olmak üzere Brexit sonrası alakaların niteliğini belirleyecek bir muahede yapması öngörülüyor.
Fakat, AB tarafında temel dert yaratan mevzu ise Boris Johnson başbakanlığındaki hükümetin İç Piyasa Kanunu’na ait verdiği değişiklik tasarısı.
Tasarı, çıkış mutabakatının en kritik ögelerinden biri olan Kuzey İrlanda Protokolü’ne ait değişiklik yapılmasını da öngörüyor.
Bu protokol, İngiltere’nin AB üyeliğinden ayrılmasının (Brexit) akabinde İrlanda Cumhuriyeti ile Kuzey İrlanda ortasında fiziki sonların kurulmamasını engelleyecek tüzel garantiler içeriyor.
Sunulan değişiklik tasarısı, Kuzey İrlanda’dan Britanya adasına gelecek olan mallar üzerinde başka ek denetim yapılmamasını öngörüyor. Tasarı, İngiliz bakanlara, İngiltere ile AB’nin ticaret mutabakatı üzerinde mutabakat sağlayamaması halinde, 1 Ocak prestijiyle malların hür sirkülasyonuyla ilgili yürürlüğe girecek kuralları değiştirme ya da “uygulamama” yetkisi tanıyor.
İngiliz hükümetinin tasarının ayrıntılarını açıklamasının akabinde Grove ile Avrupa Komitesi’nin Lider Yardımcısı Maros Şefçoviç ortasında inanılmaz bir toplantı yapıldı.
Görüşmelerin akabinde, AB, çok sert bir açıklama yaparak, çıkış muahedesinin hukuksal müeyyidelerinin bulunduğunu söyledi. AB, “Bu muahedeyi ne AB ne de İngiltere tek taraflı olarak değiştirebilir, netleştirebilir, revize edebilir, yorumlayabilir, geçersiz kılabilir ya da uygulamasını durdurabilir” dedi.
AB, İngiltere’nin değişiklik tasarısının Kuzey İrlanda’daki barışı müdafaayı amaçladığı istikametindeki tezini de reddederek, yapılması istenen değişikliklerin sonucunun bunun tam aksi olacağını belirtti.
Şefçoviç, tasarının geçmesinin çıkış muahedesinin ve memleketler arası hukukun “aşırı önemli formda ihlali” manasına geleceğini tabir etti.
Şefçoviç, Johnson hükümetine tasarıyı geri çekmesi için “ay sonuna kadar” mühlet verdi ve çıkış muahedesinin “metinde yer alan yasal yükümlülüklerinin ihlal edilmesi halinde bir dizi düzenek ve tüzel müeyyide içerdiğini ve AB’nin de bunları kullanmaya çekinmeyeceğini” söyledi.
Almanya’nın İngiltere Büyükelçisi Andreas Michaelis, 30 yıllık diplomatlık mesleğinde “bir müzakere sürecinin böylesine süratli, kasti ve tesirli bir halde bozulduğuna” daha evvel hiç şahit olmadığını belirtti.
Michaelis, “İngiltere ile AB ortasındaki bir paydaşlığın olduğuna birebir benim üzere inanıyorsanız, bu olanları kabul etmeyin” dedi.
İngiliz hükümeti de verdiği karşılık da “anlaşma yükümlülüklerinden iyi niyetle ayrılacağını” lakin “kendimizi içinde bulduğumuz bu güç ve fevkalâde şartlar altında, temel unsurun parlamenter egemenlik olduğunu hatırlamanın önemli” olduğunu söyledi.
Hükümetten yapılan açıklamada ayrıyeten şu sözler yer aldı:
“Parlamento, iç hukuk hususlarında hükümrandır ve İngiltere’nin mutabakatlardan kaynaklı yükümlülüklerini ihlal eden yasal düzenlemeler yapma hakkı vardır. Parlamento, bu türlü bir yasa tasarısı geçirerek, anayasayı ihlal etmiş olmaz.
“Anlaşma yükümlülükleri, fakat iç hukuka geçirilmesi halinde bağlayıcı nitelik taşır. Bir yasal düzenleme yapma ya da geri çekme kararı ile yasal düzenlemelerin içeriğini belirleme yetkisi sadece ve sırf Parlamento’ya aittir.”
‘Serbest erişim’
İngiliz Bakan Gove, AB yetkilileriyle yaptığı görüşmelerde, hükümetin yasa tasarısını geri çekmeyeceğini “çok net bir formda söz ettiklerini” ve hükümetin bu tasarı konusunda “çok önemli olduğunu” söyledi.
Kelam konusu tasarı üzerinde Parlamento’daki görüşmeler Pazartesi günü başlayacak.
Tasarıya iktidardaki Muhafazakar Parti içerisinden de muhalif sesler yükseliyor.
Partinin eski önderi Lord Howard, bu tasarının İngiltere’nin “dürüst ve milletlerarası hukuka hürmet duyma itibarına” ziyan vereceğini belirtirken, eski Maliye Bakanı Lord Lamont da kabine üyelerine mevzuyu “bir defa daha düşünme” daveti yaptı.
Lakin Gove, “Tasarının Parlamento’daki ikinci çeşit görüşmelerini dört gözle bekliyorum. Bu, neden bu düzenlemeye gereksinim duyduğumuzu ayrıntılarla anlatmak için hükümet ismine bir fırsat olacak” dedi.
Gove, “Kuzey İrlanda’dan Birleşik Krallık’ın öteki bölgelerine malların hür erişime sahip olması” için çaba etmeyi sürdüreceğini de kelamlarına ekledi.
‘İngiltere’nin prestijini riske atıyor’
Başbakan Johnson, bu tasarının “İngiltere iç pazarının bütünlüğünü sağlayacağını” ve İskoçya ile Galler’in elini güçlendirirken, Kuzey İrlanda barış sürecini de koruyacağını belirterek, tasarıyı savundu.
Lakin muhalefet, hükümetin bu adımının İngiltere’nin milletlerarası alandaki prestijine ziyan vereceğini söylüyor.
Emekçi Partisi önderi Sir Keir Starmer, hükümete “önerilen bu yolda devam edilmesinin İngiltere’nin prestijini yönelttiği riskleri” düşünme daveti yaptı.
bbc.com/turkce
Bloomberg HT
