Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Charles Michel, Türkiye’ye yönelik çift istikametli bir strateji izlediklerini, yapan bir siyasi diyaloğa talih vermek istediklerini, bunun olmaması halinde tüm seçenekleri masada bulundurduklarını söyledi.
Avrupa Birliği (AB) Başkanlar Tepesi’nde, birinci gününün sonunda düzenlenen basın toplantısında konuşan Michel, yüklü olarak Doğu Akdeniz’deki durum ve Türkiye-AB alakalarıyla Belarus’a yaptırım hususlarını değerlendirdiklerini aktardı.
“Bugün çift taraflı bir strateji oluşturulmasına imkan tanıyan bir yaklaşım üzerinde mutabık kaldık.” diyen Michel, bir taraftan karşılıklı çıkarlara dayalı siyasi bir diyaloğa talih vermek istediklerini, öbür taraftan ise Yunanistan ve Kıbrıs Rum idaresine tam dayanaklarını tabir ettiklerini bildirdi. Michel, “Türkiye’nin olumlu adımlarını görmemeleri halinde” tüm enstrümanlarını ve seçeneklerini masada tuttuklarını söyledi.
Michel, “Bu, Türkiye’nin bize daha olumlu yaklaşması halinde Türkiye ile daha müspet bir gündem istediğimizi belirten bir ileti.” dedi.
Türkiye’nin tek taraflı adım atmamasını isteyen Michel, Türkiye ile Yunanistan ortasında diyalog kurulmasını ve bunun derinleşmesini desteklediklerini, Kıbrıs müzakerelerinin BM öncülüğünde yine başlamasını desteklediklerini kaydetti.
Michel, Doğu Akdeniz konusunda çok taraflı bir konferans teklifinde bulunduklarını belirterek, bunun, bölgedeki birçok uyuşmazlığın tahlilinde değerli rol oynayabileceğini söyledi. Michel, şöyle devam etti:
“Bizim için kıymetli olan, gelecek haftalarda Türkiye ile müspet gündemi nasıl oluşturabileceğimizi görmek. Müspet gündem, Türkiye ile iş birliğini artırmayı amaçlayan kısımlar içeriyor. En geç aralık ayına kadar, bu yılın sonuna kadar çift istikametli yaklaşımımızla ilgili gelişmeleri takip edeceğiz. Umarız bunlar, olumlu gelişmeler olur. AB Kurulu olarak aralık ayında tekrar bu mevzuyu değerlendireceğiz.”
Michel, “Daha olumlu bir diyalog kanalı geliştirmeyi ümit ediyoruz. Fakat bir taraftan da milletlerarası hukuk ve üye ülkelerin egemenlik haklarına hürmet gösterilmesi konusunda çok kararlıyız.” sözlerini kullandı.
Belarus’a yaptırımlar başlıyor
Michel, Belarus konusunda ise 9 Ağustos’ta yapılan seçimlerin adil ve özgür olmadığı, seçimlere hile karıştırıldığı gerekçesiyle bu ülkenin yöneticilerine yaptırım uygulama kararı aldıklarını söyledi.
Yaptırım listesinde yaklaşık 40 kişi bulunduğunu belirten Michel, bu şahıslar ortasında Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun olmadığını ve yaptırımlara ait teknik hazırlıkların 2 Ekim’de yapılacağını bildirdi.
Dağlık Karabağ
Dağlık Karabağ konusunu da ele aldıkları bilgisini veren Michel, ivedilikle ateşkes yapılması ve diyalog kurulması daveti yaptıklarını hatırlattı.
Michel, sorunun Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Kümesi ile çözülmesi gerektiğini belirterek, Azerbaycan ile Ermenistan’ın ön şartsız diyaloğa girmesi gerektiğini ve bunun mümkün olduğunu söyledi.
Michel, bir gazetecinin sorusu üzerine, Türkiye dahil tüm ülkelerin Dağlık Karabağ konusunda yapan rol oynamasını istediklerini lisana getirdi.
Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve ticaretin geliştirilmesi
AB Kurul Lideri Ursula von der Leyen de, “AB ve Türkiye ortasında Gümrük Birliği’nin ticareti artıracak biçimde güncellenmesini ve göç konusunda AB-Türkiye mutabakatı temeline dayalı güçlü iş birliğini de içeren olumlu bir gündemde yeni ve uzun devirli bir alaka üzerinde çalışmayı istiyor ve tercih ediyoruz.” dedi.
Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum idaresine takviyelerini yinelediklerini anımsatan Von der Leyen, Türkiye ve Yunanistan ortasında emniyetli diyaloğun başlamasının olumlu bir gelişme olduğunu lakin Ankara’nın Rum idaresine karşı misal biçimde davranmamasından ıstırap duyduklarını tabir etti.
Von der Leyen, Ankara’nın tek taraflı hareketlerde bulunması durumunda AB’nin bütün enstrümanlarını ve uygun seçenekleri kullanacağını, fakat bunu tercih etmediklerini vurguladı.
Farklılıkların, barışçıl ve memleketler arası hukuka uygun biçimde çözümlenmesi gerektiğini belirten Von der Leyen, “Türkiye ile olumlu ve yapan bir alaka istiyoruz. Bu, Ankara’nın da çıkarına olur. Lakin bu durum yalnızca provokasyonların ve baskının durmasıyla gerçekleşebilir.” dedi.
Von der Leyen, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında, Türkiye-AB ortasında iş birliği yapmanın ve güçlü bir bağlantı inşa etmenin akla yatkın olduğunu anlattı.
Yapan gündem tercihi
Bir gazetecinin Türkiye’ye yönelik seçenekleri sorması üzerine Von der Leyen, “Burada Türkiye ile birlikte yapan gündemi içeren enstrümanı kullanmak itiyoruz. Yapan gündemin, hepimizin çıkarına olduğunu düşünüyoruz. Kovid-19 krizinin ekonomiler üzerinde önemli tesirleri olduğu devirde yapacak çok işimiz var. Bu tarafta ilerlemek istiyoruz.” diye konuştu.
Misal bir öbür soruya cevap veren Von der Leyen, “Bir tarafta yapan bir yol mevcut ve bunu tercih ediyoruz. Bu yolda, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, AB ve Türkiye’nin göç konusunda çalışması, AB ve Türkiye ortasında ticaretin geliştirilmesi bulunuyor ve bence bu tarafta ilerlemeliyiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki çatışmalara ait Von der Leyen, tarafları acil biçimde tansiyonu düşürmeye çağırdı ve bölgeye dış müdahalede bulunulmaması gerektiğini tabir etti.
Von der Leyen, Belarus yaptırımları hakkında önderlerin siyasi karar aldığını, bundan sonra teknik ayrıntıların tamamlanacağını söyledi.
Sonuç bildirisi: Türkiye yapan efor gösterirse olumlu gündem başlatacağız
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin başkanları, Doğu Akdeniz konusunda “Türkiye’nin yapan ve olumlu bir uğraş göstermesi halinde” Türkiye-AB olumlu gündemini başlatmak üzere mutabık kaldıklarını açıkladı.
AB Önderler Tepesi’nin birinci gün toplantıları sonunda, dış siyaset hususlarını içeren sonuç bildirisi yayımlandı.
Bildiride, AB’nin, Doğu Akdeniz’deki istikrar ve inanç ortamı ile Türkiye’yle iş birliği ve karşılıklı yarar edinmeye dayalı münasebet geliştirilmesinde çıkarı bulunduğu vurgulandı. Bunun için milletlerarası hukuk ve AB üyelerinin hâkim haklarına ters düşecek hareketlerden kaçınmanın mutlak gereklilik olduğu savunulan bildiride, Yunanistan ve Kıbrıs Rum kesiti ile dayanışma vurgusu yinelendi.
Bildiride, Türkiye ile Yunanistan ortasında itimat artırıcı adımların, istikşafi görüşmelerin yine başlayacağına yönelik açıklamaların memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, Rum idaresinin egemenliğinin ihlal edildiği ileri sürüldü ve “bunların durması gerektiği” sözüne yer verildi.
Kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge sonlandırmalarının diyalog yoluyla ele alınması gerektiği belirtilen bildiride, Türkiye’ye “Kıbrıs Rum idaresi ile diyalog kurması” daveti yer aldı. Bildiride AB’nin, Kıbrıs müzakerelerinin BM himayesinde yine başlamasını desteklediği, “Türkiye’den de bu tarafta bir beklenti içinde” olduğu belirtildi.
Olumlu gündem mevzuları
Bildiride, Yunanistan ve Rum idaresine yönelik yasa dışı olduğu tez edilen faaliyetlerin durması için yapan eforlar olması halinde, Türkiye-AB olumlu siyasi gündeminin başlatılması için AB başkanlarının mutabık olduğu söz edildi.
Olumlu gündemde özel olarak Gümrük Birliğinin güncellenmesi, ticaretin kolaylaştırılması, halklar ortasındaki temasın artırılması, yüksek seviyeli diyaloğun geliştirilmesi, 2016’daki Türkiye-AB açıklaması uyarınca göç bahislerinde iş birliğinin devamına vurgu yapıldı.
Başkanlar, AB Kurulu ve AB Kurulunu, AB-Türkiye gündemini tekrar canlandırmak için teklif geliştirmeye davet etti.
AB antlaşmalarına atıf
Bildiride Türkiye’nin, tek taraflı olduğu sav edilen adımları atması halinde, AB’nin “elindeki tüm enstrümanları ve seçenekleri kullanacağı”, bunların AB Antlaşması’nın 29. unsuruyla AB’nin İşleyişi Hakkındaki Antlaşmanın 215. unsuru uyarınca yapılacağı tabiri yer aldı.
215. husus, AB’nin üçüncü ülkelere önlem uygulamasını içeriyor. 29. unsur ise üye ülkelerin, ulusal siyasetlerini AB’nin tavrıyla uyumlu hale getirmesini öngörüyor.
Bildiride, AB Kurulunun gelişmeleri yakından takip etmeyi sürdüreceği, en geç aralık ayındaki toplantısında bunlara uygun kararlar alacağı kaydedildi.
Çok taraflı konferans daveti
Doğu Akdeniz bahisli çok taraflı bir konferans daveti yapılan bildiride ayrıyeten, konferansın düzenlenmesi konusunda, AB Dış Ilgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in çalışma yürütmesi istendi.
Konferansın modaliteleri, iştirakçileri, çerçevesi ve takvimi üzerinde mutabakat muhtaçlığı bulunduğu, konferansta deniz yetki alanlarının sonlandırılması, güvenlik, güç, göç ve ekonomik iş birliği üzere hususların ele alınabileceği aktarıldı.
Dağlık Karabağ konusunda Azerbaycan ile Ermenistan’a ateşkes ve müzakere daveti yapılan bildiride, dış müdahalelerin, sorunun tahliline katkı sağlamayacağı belirtildi. Rus muhalif Aleksey Navalnıy’nin zehirlenmesine değinilen bildiride, kimyasal silah kullanımının memleketler arası hukuk ihlali olduğu ve Rusya’nın hemen milletlerarası soruşturma için iş birliği yapması gerektiği tabir edildi. AB Kurulu’nun 15-16 Ekim’deki toplantısında bu bahsin yine ele alınacağı bildirildi.
Bloomberg HT
