Erol Oytun Ercan
Demokratların Lider adayı Joe Biden ve Cumhuriyetçi Lider Donald Trump ortasındaki başkanlık yarışının sonucu yalnızca ABD’yi değil tüm dünyayı ilgilendiriyor.
Uzmanlara nazaran Lider Trump’ın kurumlardan fazla ikili münasebetler üzerinden kurduğu ABD’nin diplomatik ve ticari ilgileri şu anki idarenin seçimlerden sonra devam etmesi durumunda çok fazla bir değişiklik göstermeyecek. Ancak Trump ile olan ikili ilgilerin ne kadar sürdürülebilir olduğuna dair hala muhakkak tasalar bulunuyor.
Amerikan liderliğini yine tesis etme
Trump’ın Demokrat rakibi Joe Biden ise kampanya sitesinde ve Foreign Affairs’de yayınladığı makalelerde vurguladığı ‘Amerikan liderliğini tekrar tesis etme’ amacı doğrultusunda bir dış siyaset çerçevesi çiziyor. Buna nazaran, ABD açık ve anlaşılır gayeler koyarak, sağlam temelli stratejiler belirleyerek global liderliği tekrar ele almalı.
Foreign Affairs’deki makalesinde ‘orta sınıfı önceleyen bir dış politika’ vurgusu yapan Biden, “Çin ya da rastgele bir ülkeye karşı rekabette üstün gelmek için ABD yenilikçi tarafını sivriltmeli ve demokrasilerin global çaptaki gücünü birleştirerek berbata kullanılan ekonomik uygulamalara ve eşitsizliğe karşı çaba etmeli.” sözlerini kullanıyor.
“Biden’ın tahayyülünde ABD’nin önder olduğu bir demokratlar birliği kurmak var”
Joe Biden’ın dış siyaset çizgisini pahalandıran Antalya Bilim Üniversitesi Milletlerarası Bağlar Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu, “Biden’ın tahayyülünde ABD’nin önder olduğu bir demokratlar birliği kurmak var. Asıl soru şayet bu türlü bir birlik kurulursa Türkiye bunda yer alacak mı, almayacak mı?” dedi.
Siyaset Analisti Alastair Newton ise Biden’ın güçlü bir NATO destekçisi olduğunu belirterek, “Biden Türkiye’ye insan hakları, basın özgürlüğü ve bölgedeki askeri müdahaleler konusunda da baskı yapacaktır.” diye belirtti.
“Biden’ın ek gümrük vergisi koymasını beklemiyoruz”
Türk Amerikan İş Adamları Derneği ve Amerikan Ticaret Odası Lider Yardımcısı Süleyman Ulu ticari eksende Biden dış siyasetini kıymetlendirerek ek gümrük vergileri beklemediklerini keza Joe Biden’ın milletlerarası ticareti ve memleketler arası kurumları destekleyen siyasetlerin sinyallerini verdiğine değindi.
Bloomberg HT’ye değerlendirmede bulunan analistlere nazaran Lider Trump’ın ise daha realist ve nispi daha izolasyonist denilebilecek bir dış siyaset çizgisi var. Analistler Trump’ın dış siyaset anlayışında ikili alakalar, güç uğraşları ve günlük tutarsızlıkların hakim motif olduğunu belirtiyor. Türkiye ile ABD ortasındaki ilgiler de Lider Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kurduğu şahsî bağlantı ekseninde şekilleniyor.
“Türkiye’nin ulusal çıkarı için Trump’ın seçilmesi kısa ve orta vadede daha iyi olabilir”
“Her ne kadar Trump’ın siyasetlerinden hoşnut olmasam da Türkiye’nin ulusal çıkarı için Trump’ın seçilmesi kısa ve orta vadede daha iyi olabilir. Ben şahsen Trump’ı ABD Lideri olarak görmek istemem fakat Türkiye’nin ulusal çıkarları için bu daha iyi olabilir.” diyen Oğuzlu, uzun vadede ise Trump’ın dünya sistemine önemli ziyanlar verebileceğinin altını çiziyor.
Oğuzlu, Demokratların liberal hegemonya stratejisini benimseyeceklerini ve bunun da Türkiye’nin hareket alanını kısıtlayacağını söylerken, “Bu açıdan Türkiye’ye daha fazla hareket alanı tanıyacak olan Trump tercih edilebilir, lakin Trump da dengeli değil. Bu yüzden bu da sürdürülebilir bir bağlantı değil.” yorumunda bulundu.
“Trump periyodunda muhakkak kesimler için artırılan vergi oranları kademeli olarak azaltılabilir”
Ulu ise Trump seçildiği takdirde global güç gayretinin derinleşerek devam edeceğini ancak Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin dış ticaret açığı konusunda yalnızca telaffuz farkı olduğunu belirterek, “Dış ticaret açığı ABD açısından sürdürülebilir değil, Demokratlar yalnızca ABD’de üretim yapma sloganlarını daha yumuşak söylemeye devam eder Cumhuriyetçiler daha sert söylemeye devam eder.” diye ekledi.
Türkiye ile ABD ortasındaki ticareti ve gümrük vergilerini pahalandıran Ulu, “Biden seçildiği takdirde Türk eserlerine daha fazla gümrük vergisi uygulanacağını zannetmiyorum.” dedi ve Lider Trump periyodunda belli dallar için artırılan vergi oranları bir müddet devam edeceğini sonrasında münasebetler olağanlaşmaya başladığında bu vergilerin kademeli olarak kaldırılabileceğini söyledi.
“Gümrük vergisi olmasa da Türkiye’ye öbür yaptırımlar gelebilir”
Newton da Biden’ın gümrük vergisi uygulamaya Lider Trump kadar istekli olmadığını vurguluyor ancak Türkiye’ye karşı öteki yaptırımların gelebileceğinin mümkün olduğunun da altını çiziyor.
Milletlerarası ticareti kıymetlendiren Oğuzlu ise Trump’ın şu anki sisteme önemli ziyan verebileceğine değinerek, “Çok taraflı liberal nizam, ticaret devletlerinin yaşayabileceği iklim Türkiye için değerli.” diye ekledi.
Bloomberg HT
