Kıvılcım Şahane Ertunç
Çin’in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıkan ve dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tespit edilen kişi sayısı, dünya genelinde 21 milyon 72 bini aşarken, aşıya yönelik beklentiler hala tazeliğini koruyor.
Yoğunluklu olarak Pfizer, BionTech, Moderna, Oxford Üniversitesi ve Astra Zeneca tarafından alınan haberlerde erken periyot testlerde deneklerde antikor üretimi sağlandığı ve geç devir testlerine başlandığı haberleri gelse dahi, aşının tam olarak tedarike sunulacağı tarih için 2021 yılına işaret ediliyor.
Bununla birlikte geçtiğimiz günlerde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, koronavirüs aşısı çalışmalarında keyifli sona ulaştıklarını açıkladı. Putin, Rusya’nın birinci koronavirüs aşısını geliştirdiğini duyurdu. Aşıya “Sputnik V” ismi verildi. Sputnik, 1957 yılında uzaya gönderilen birinci Sovyet uydusunun ismiydi.
Putin, yakında aşının toplu üretimine başlamayı amaçladıklarını, aşının kızına yapıldığını da söyledi. Kızının ateşinin birinci gün 38 dereceye çıktığını, sonra 37 dereceye düştüğünü belirten Putin, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aşının epeyce işe yaradığını ve güçlü bir bağışıklık yarattığını biliyorum. Tekrar ediyorum, aşı gerekli tüm denetimleri geçti.”
Rusya, Ekim ayında koronavirüse karşı ülkede toplu aşı kampanyası başlatmayı da planlıyor. Evvel tabiplere ve öğretmenlere aşı yapılacak. Aşı “ücretsiz” olacak ve maliyeti ülke bütçesinden karşılanacak.
Aşı haberleri S&P 500 Endeksi üzerinde nasıl tesir yarattı?
Moderna Inc.’in deneysel bir aşısı, birinci beşerli deneylerden gelen hudutlu datalara nazaran bağışıklık sisteminin koronavirüsü defetmesine yardımcı olabileceği istikametinde ümitlendirici erken sinyaller verdi.
Şirket tarafından yapılan açıklamada öncelikle aşının güvenliliğine bakmak için tasarlanmış olan kelam konusu çalışmanın birinci faz deneyde değerli bir ikaz sinyali vermediği belirtildi.
Bu haberle birlikte Moderna payları New York’ta piyasa açılmadan öndeki süreçlerde yüzde 26 yükseldi. Şirketin piyasa bedeli bu yıl yüzde 309 arttı.
2 Temmuz’da ise Pfizer ve BionTech ‘in üzerinde çalıştığı deneysel koronavirüs aşısının inançlı olduğu ve hastaların antikor üretimini sağladığı haberi geldi.
Clinicaltrialsarena.com” internet sitesinde yer alan habere nazaran, 18 ila 50 yaşlarındaki 40 sağlıklı istekli üzerinde yapılan denemede, “INO-4800” ismi verilen aşı adayının güvenliği tescil edildi.
ABD’de Philadelphia ve Kansas’ta yürütülen klinik denemede, 4’er hafta ortayla 1 ve 2 miligram dozlarda aşı uygulanan deneklerin genel olarak aşıya ahenk gösterdiği görüldü. Toplam 80 doz uygulamasının 10’unda birinci dereceden kimi yan tesirler görüldü, insan sıhhatini tehdit edecek seviyede bir yan tesire rastlanmadı.
ABD pay vadelileri S&P 500 Endeksi’nin üçüncü günde de yükselmesi ve Nasdaq Bileşik Endeksi’nin rekora tırmanmasının akabinde artış kaydetti. Asya’da da endeksler aşı haberinden dayanak buldu.
27 Temmuz’da ABD’li ilaç şirketi Moderna, son basamağına gelinen Kovid-19 aşısının denemelerine başladığını duyurdu. ABD’de 90 farklı yerde 30 bin kişi üzerinde denemelerine başlanan aşıdan 30 Kasım’a kadar sonuç alınması bekleniyor. Aşının Kovid-19’a karşı tesirli olması durumunda üretim ve kullanımına onay verilecek.
California, Arizona, Florida ve New York’ta olay sayılarının da düşmesiyle birebir tarihe denk gelen bu haber hali hazırda yükselmekte olan S&P 500 Endeksi üzerinde iyimserliği artırarak destekleyici oldu.
Moderna’dan gelen aşı denemesi haberinin çabucak akabinde Pfizer Inc. ve BioNTech SE. koronavirüs aşısı içi geç devir testlerine başladıklarını ve aşıyı şu ana kadar verilen tezli tarih olan Ekim ayına kadar incelemeye sunmayı hedeflediklerini söylediler.
Bu atılım New York merkezli farmasötik devi ve Alman partnerini misal bir teknoloji kullanarak son etaba geldiklerini bildiren Moderna Inc. ile yakın bir poziyona getirdi.
Pazartesi günü New York’ta süreç nazaran Pfizer payları yüzde 3 kadar yükselirken, BioNTech yüzde 5.2 artış kaydetti
5 Ağustos tarihinde ABD’li ilaç üreticisi Johnson & Johnson, 100 milyon dozluk yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısının üretimi ve teslimi için ABD hükümetiyle 1 milyar dolarlık muahede imzaladı.
Şirketten yapılan açıklamada, mutabakat kapsamında “Ad26.COV2.S” ismi verilen aşı adayının ABD Besin ve İlaç Yönetimi’nden acil durum kullanım müsaadesi ya da onayını almasının akabinde ABD’de kullanılacağı bildirildi.
Johnson&Johnson, “Ad26.COV2.S” ismi verilen aşı adayının 1. ve 2. etap klinik denemelerine ABD ve Belçika’da başlamıştı. Şirket, klinik denemelerin başarılı olması halinde gelecek yıl 1 milyar dozdan fazla aşının tedarik edilmesini hedefliyor.
Bu haberle endeksler aşıya yönelik beklentilerle yükselişle kapandı.
12 Ağustos’ta ise Moderna Inc. Trump idaresi ile, toplam 1.5 milyar dolarlık bir pahaya ulaşabilecek 100 milyon dozluk Kovid-19 deneysel aşı için muahedeye vardı. Bu, ABD’nin test etabındaki en ileri aşıları stoklama tarafında attığı öbür bir adımı işaret ediyor.
Son olarak 11 ağustos’ta Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, dünyanın birinci koronavirüs aşısının geliştirildiğini ve Rusya Sıhhat Bakanlığı’ndan onay aldığını duyurdu. Kendi kızının aşıyı kullandığını belirten Putin, kısa mühlet içerisinde kitlesel aşılama sürecine geçmeyi umduklarını belirtti
Moskova’daki Gamaleya Enstitüsü’nün geliştirdiği aşıya 2 aya yakın insan denemelerinin akabinde kullanım müsaadesi verildiği duyuruldu.
Kendi kızına da geliştirilen aşının yapıldığını belirten Putin, “Oldukça tesirli bir halde çalıştığını ve güçlü bir bağışıklık inşa ettiğini biliyorum. Tekrar ediyorum ki, bu aşı tüm testleri geçti.” tabirlerini kullanırken, kısa mühlet içerisinde kitlesel aşılamaya geçmek istediklerini belirtti.
Kovid-19 pandemisini durdurmak için şu anda dünya genelinde 100’den fazla muhtemel aşı için çalışmalar devam ediyor. Dünya Sıhhat Örgütü datalarına nazaran, bu çalışmalardan en az dördü Faz 3 olarak bilinen ve son etap olan beşerli denemeler basamağında.
Sonuç olarak, pandeminin dünya geneline süratle yayılmaya başladığı Mart ayında gördüğü taban düzeyden yaklaşık yüzde 50 yükselen S&P 500 Endeksi üzerinde aşı haberleri risk iştahını artırarak destekleyici olsa da sert hareketlere sebep olmadı.
BN-AA-BBC
Bloomberg HT
