Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yüklü ortalama fonlama maliyeti (AOFM) için Pazartesi kıymetli bir gün oldu. 29 baz puan ile yılbaşından bu yana en güçlü üçüncü günlük artış gerçekleşerek, gerçek faizler 2020’de birinci defa müspet bölgeye geçti. AOFM yüzde 11.93’e yükseldi.
Sıkılaştırmanın net bir halde gerçek tarafa yanlışsız ilerlediği ve muhtemelen piyasa iştirakçilerinin beklediğinden süratli bir biçimde gerçekleştiği belirtilen Deutsche Bank araştırma raporunda, gerçek faizlerin öbür gelişen piyasalarla kıyaslandığında hala düşük olduğuna dikkat çekildi.
TCMB hangi zorluklarla karşı karşıya?
Deutsche’nin raporunda ortalama fonlama faizindeki son yükselişin kısa vadeli para siyasetinde birtakım değerli sonuçları olduğu belirtildi. Ortalama fonlama faizi mevcut durumda ana fonlama aracı olarak kullanılan yüzde 11.75’lik gecelik fonlama faizinin üzerinde bulunuyor. Bu MB’nin piyasayı yalnızca gecelik borç verme faiziyle fonlayarak likiditeyi daha fazla sıkılaştıramayacağı manasına geliyor. Merkez’in ya uzun vadeli repo ihaleleri (Mevcut durumda yüzde 13’ün üzerinde) düzenlemeye devam edeceği ya da yüzde 13.25’lik geç likidite penceresine (GLP) geçmek durumunda kalacağını belirten Deutsche’ye nazaran MB, ortalama fonlama faizinde en azından gelecek haftaki siyaset toplantısına kadar daha kademeli bir artışa gidebilir.
Bankanın likidite sıkılaştırmasında eğrinin gerisinde kaldığı ve etkin bir yaklaşımdan çok tepkisel bir yaklaşım benimsediği tenkitlerine rağmen TCMB’nin sıkılaştırmaya gittiği belirtilen raporda, bununla birlikte piyasanın direkt resmi faizi artırmak yerine mevcut çerçeveyi zorlayarak “arka kapıdan sıkılaştırma” yapılmasını beğenmediği söz edildi. Fakat raporda, tüm bunların hakikat olmasına rağmen TCMB’nin son periyottaki para siyaseti adımlarının hayli etkileyici olduğuna ve kredibiliteyi artırdığına dikkat çekildi.
Raporda, “Bunları yapısal olarak Türk mahallî varlıkları için olumlu görüyoruz.” dendi ve nedenleri sıralandı.
1. TCMB Eylül ayında her üç faizde de 200 baz puan artırıma gitmesinin akabinde sıkılaştırmaya devam etti. Ortalama fonlama faizi toplantıdan bu yana 130 bp arttı. Temmuz ortasından bu yana toplam 460 bp artış oldu. Bunun temel nedeni süregelen zayıf kur olmakla birlikte piyasa beklentisi kademeli sıkılaştırmanın devam edeceği tarafında.
2. İştirakçilerin yüzde 13.0 üzerinde faiz ödemeye istekli olduğu uzun vadeli repo ihaleleri (Miktar sabit, faiz alıcı tekliflerine nazaran değişiyor) düzenleyerek, TCMB onshore faizleri gelecek haftalarda yüzde 12’nin çok üzerine çıkarmaya niyetli olduğunu gösterdi. Bu da yalnızca gerçekleşen reel faizi değil, kısa vadeli gerçek faizleri de olumlu bölgeye çekebilir.
3. TCMB zarurî karşılıklara ödenen faiz/nema oranlarını 200 bp artırdı. Geçen hafta ise bir haftalık TL swap faizini 150 baz puan artırarak yüzde 11.75’e çıkardı. Küçük adımlar olsa da, bankanın likidite sıkılaştırması için istekli olduğunu gösteriyor.
TCMB’nin birçok beklentiye rağmen sıkılaştırmaya devam ettiği ve bunun mahallî varlıklar için destekleyici olarak görülmesi gerektiği vurgulanan raporda, lakin bunun yalnızca MB ile ilgili olmadığı, Türkiye’de piyasa itimadı açısından jeopolitik gerginlikler, turizmin az olması ve direkt yabancı yatırım olmaması ve ekonomik zorlukların lokal varlıkları baskılamaya devam etmesi üzere öteki faktörlerin de kıymetli oluğunun altı çizildi.
Deutsche’nin uzmanları raporda şu halde devam ediyor:
Kimileri bizimle birebir fikirde olmayabilir ve TCMB’nin acil faiz artırımına gittiği ve gerçek faizleri 700 baz puana çıkardığı 2018’i işaret edebilir. Lakin biz görüşümüzü koruyoruz ve TCMB’nin geç olsa da harekete geçtiğini düşünüyoruz. Elbette daha agresif bir atak tercih edilirdi. Lakin bununla birlikte son sıkılaştırma temposu etkileyici. TCMB’nin faaliyet gösterdiği zorlayıcı ortamı da unutmuyoruz. Jeopolitik gerginlikler arttı. Birebir vakitte Türkiye Kovid-19 ve ekonomik gerilimin ikiz tehdidi altında. Artık dördüncü çeyrekte turizmin de yokluğu, yıl sonuna yanlışsız artan işsizlik ve -makro dengesizlikleri azaltmak için gerekli olsa da- kredi büyümesindeki sert düşüş ekonomik toparlanma üzerinde baskı oluşturacaktır.
Sırada ne var?
Deutsche’ye nazaran TCMB’nin daha fazlasını yapması gerekiyor. “Yapısal görüşümüz değişmedi. AB yaptırımları ve yüksek yurt içi fiyat baskısıyla ilgili belirsizliğin hala yüksek olduğu dikkate alınırsa, bize nazaran daha fazla sıkılaştırmaya muhtaçlık duyulduğuna kuşku yok.” denen raporda, ortalama fonlama faizinin yüzde 1.5 – yüzde 2’lik makul bir gerçek faizi korumak için dördüncü çeyrekte en azından yüzde 13.50 düzeyine çıkması gerektiği savunuldu.
Bloomberg HT
