Güç alanında düzenlemeler içeren kanun teklifinin 24 husustan oluşan birinci kısmı, TBMM Genel Şurasında kabul edildi.
Kabul edilen hususlara nazaran, maden arama ve işletme ruhsatlarının verilmesi, birleştirilmesi, müddetlerinin uzatılması, evre ve intikalleri ile etrafla ahenk bedeli iadelerine ait müracaatlar dışında, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir evrak aranılması zaruriliği kaldırılacak.
Maden Kanunu’na nazaran ruhsat bedelinin tamamının ocak ayının sonuna kadar yatırılmaması halinde, her ay için başka ayrı yüzde 4 gecikme artırımı uygulanacak ve bu sayının haziran sonuna kadar ruhsat bedeli olarak yatırılması mecburî olacak. Aksi halde ruhsat iptal edilecek.
Ruhsatların müddet uzatım taleplerinde ruhsat mühletinin bitiş tarihinden en geç 12 ay öncesinde talepte bulunma kuralı getiriliyor. Bu yükümlülüğe uymayan ruhsat sahiplerine 100 bin lira idari para cezası uygulanacak ve ruhsat mühletinin bitiş tarihinden en geç 6 ay öncesine kadar da belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen ruhsat sahiplerinin talepleri reddedilerek ruhsatları müddet sonunda iptal edilecek ve ilgili saha ihale yolu ile ruhsatlandırılacak.
Rödövans kontratıyla çalışılan ruhsat alanlarında, devralanın şurası işletme kapasitesi yahut şerh edilen kontrattaki kapasiteyi aşmayacağı istikametinde vereceği taahhüde istinaden, ilgili alan için tanınan tüm muafiyetler ve madencilik faaliyetleri kapsamında alınan bütün müsaadeler devredilen ruhsatlarda da motamot korunacak.
Maden Kanunu kapsamında işletme müsaadesi yahut Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü müsaade verilmiş rödövans mukavelesi olmaksızın işletme müsaadesi alanı dışındaki mücavir alanlara yirmi metreye kadar taşmalar hariç olmak üzere, maden ocağı açılması, maden üretilmesi yahut faaliyetleri durdurulmuş maden alanlarında üretim faaliyetlerinin durdurulmasına sebep olan durumların düzeltilmesi yahut işletme güvenliğine yönelik faaliyetlerin dışında üretim faaliyetinde bulunulması fiillerini işleyenlere üç yıldan beş yıla kadar mahpus ve yirmi bin güne kadar isimli para cezası verilecek.
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP) tarifi eklenecek. OTSP, doğal gaz sisteminden yararlanan lisans sahiplerince doğal gazın alım-satımının ve dengeleme süreçlerinin yapıldığı piyasalar, ileri tarihli fizikî teslimat gerektiren doğal gaz piyasaları ve Güç Piyasası Düzenleme Heyeti (EPDK) tarafından belirlenen öteki doğal gaz piyasası süreçlerinin gerçekleştirildiği, EPDK’nin düzenlediği piyasayı kapsayacak.
Organize toptan doğal gaz satış piyasasının faaliyete geçmesiyle doğal gaz piyasa derinliğinin daha da artacağı düşünüldüğünden, yükümlülüğünü yerine getirmeyen/getiremeyen lisans sahiplerinin olması durumunda sistem işleyişinin aksamaması için Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “son kaynak tedariki” tarifi eklenerek, yeni bir sistem geliştirilecek.
Doğal gaz kullanımının yaygınlaştırılmasına kolaylık
Üretilen doğal gazın, iletim şebekesi vasıtasıyla iletilmesinin teknik ve ekonomik olarak uygun olmadığına EPDK tarafından karar verilmesi ve üretim yapan toptan satış şirketinin kendi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla üretim şirketi tarafından dağıtım şebekesine irtibat yapılarak üretilen doğal gaz dağıtım şirketince satın alınacak. EPDK, gerekli hallerde bu kapsamda satın alınacak doğal gaz bedelini belirleyecek.
LNG ihracatı yapmak isteyen hükmî bireyler, ihracat lisanslarına derç edilmesi ve yurt içinde teslim faaliyetinde bulunmamaları kaydıyla, LNG taşıma faaliyetinde bulunabilecek.
Dağıtım şirketleri, boru çizgilerinin ulaşmadığı bölgelerde LNG yahut CNG ile besleme yoluyla doğal gaz dağıtım faaliyetinde bulunabilecek. Dağıtım şirketleri LNG yahut CNG tesis yatırımlarını kendileri yapabilecekleri üzere bu faaliyetleri hizmet alımı yoluyla da gerçekleştirebilecek fakat dağıtım şirketleri LNG ve CNG’nin direkt satışı faaliyetinde bulunamayacak.
Acil durum yahut zorlayıcı hallerde mevcut iletim ve dağıtım şebekeleri LNG yahut CNG ile beslenebilecek. LNG ve CNG faaliyeti gerçekleştiren lisans sahipleri, acil durum ve zorlayıcı hallerde iletim ve dağıtım şirketlerinin taleplerini karşılamakla yükümlü olacak.
Yapı kayıt dokümanı alan yapının bulunduğu bölgenin uygulama imar planı olmaması yahut uygulama imar planı olmakla birlikte yolların imar mevzuatına uygun olarak açılmamış olması halinde; ilgili belediyenin meclis kararı alarak bu bölgelerde yapılacak şebekelerin imal tarihinden itibaren 10 yıl içinde deplase edilmesi gerektiğinde, yatırımın deplase edilen kısmıyla ilgili tüm maliyetleri listeleneceğini taahhüt etmesi koşuluyla doğal gaz dağıtım şirketleri tarafından bu bölgelere şebeke yatırımı yapılabilecek.
Doğal gaz dağıtım şirketlerinin dağıtım bölgelerine ek edilecek yeni genişleme bölgelerinde yerleşim yeri belediyesince doğal gaz dağıtım şirketine yatırım yapılması talebinde bulunulması halinde; ilgili dağıtım şirketinden teminat, denetimlik hizmet bedeli, kaplama bedeli, zemin/alan tahrip bedeli, hafriyat döküm bedeli ve gibisi isimlerle rastgele bir bedel alınmayacak ve altyapı hafriyat alanının üst kaplamaları ilgili belediye tarafından bedelsiz olarak yapılacak.
EPDK, bir tüketiciye kontrat mühleti içinde doğal gazı tedarik etmekte olan şirketlerin iflası, lisanslarının iptal edilmesi yahut organize toptan doğal gaz satış piyasası çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucunda temerrüde düşmesi üzere nedenlerle doğal gaz tedarik edilemeyen yahut özgür tüketici olma hakkına sahip olduğu halde gaz tedariki sağlanamayan tüketicilere gaz arzı sağlamak için bir yahut birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirebilecek.
Cumhurbaşkanı kararıyla farklı birer şirket kurulabilecek
Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı iştirakleri tarafından yurt dışında kurulan, bilhassa petrol, doğal gaz ve madencilik alanlarında faaliyet gösteren şirketlerin, Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde kelam konusu şirketlerin ortaklarınca; işletme mevzuları, ticaret unvanları, sermayeleri ve paydaşlık hisseleri birebir kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla farklı birer şirket kurulabilmesine imkan sağlanacak.
Bu şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun düzenlemeye ters olmayan kararlarına nazaran, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanacak temel kontratlarının tescil ve ilanıyla faaliyete geçecek.
Kurulan şirketler faaliyete geçmelerinin akabinde en geç 6 ay içinde yurt dışındaki şirketlerle yapacakları protokollerle yurt dışındaki şirketlerin her türlü haklarını, alacaklarını, yükümlülüklerini, taşınırlarını ve taşınmazlarını, gemilerini ve taşıtlarını, ruhsatlarını ve lisanslarını, fikri ve sınai haklarını, memleketler arası kuruluşlar ve şirketler nezdindeki paylarını ve iştiraklerini, kontratlarını ve kredi mutabakatlarını, araçlarını, gereçlerini ve materyallerini, yazılımlarını ve donanımlarını, yazılı ve elektronik ortamdaki kayıtlarını ve öbür dokümanlarını, taraf olduğu davaları ve icra takiplerini, kelam konusu düzenlemenin yürürlüğünden evvelki borçlarını ve işçisini devralabilecek.
Evre süreçlerinin tamamlanmasıyla yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye’deki şubeleri talep üzerine tasfiyesiz terkin olunacak. Bu evrelere ait bütün dönem, temlik ve intikal süreçleri ile bu süreçlerden doğan yararlar ve bu süreçlerle ilgili olarak düzenlenecek her türlü mukavele, protokol ve kağıtlar damga vergisi dahil her türlü vergi, fotoğraf, harç ve gibisi mali yükümlülüklerden istisna tutulacak.
Bu evre süreçlerine ve protokollere ait olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı yetkili olacak. İlgili mevzuatta yurt dışındaki şirketlere yapılan atıflar, bölüm süreçlerinin tamamlanmasının akabinde ilgisine nazaran Türkiye’de kurulan şirketlere yapılmış sayılacak.
Düzenleme kapsamındaki bölümler katma bedel vergisinden istisna tutulacak. Bu kapsamda yapılan süreçler için yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla giderilemeyen vergiler iade edilmeyecek.
Bu şirketler hakkında; Harcırah Kanunu, Taşıt Kanunu, Devlet İhale Kanunu, ceza ve ihalelerden yasaklanma kararları hariç Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Kontratları Kanunu, Türk Ticaret Kanunu’nun kuruluşa ve tescile, birebir ve nakdi sermaye konulmasına, sermaye ve yasal yedek akçelerle ilgili olarak tabiatıyla sona ermeye ait kararları, 233, 399, 527 ve 631 sayılı KHK ile kamu kurum ve kuruluşlarına işçi alınmasına dair ilgili mevzuat kararları uygulanmayacak.
Fakat TBMM kontrolüne ait, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un, “genel görüşmeye tabi olan kuruluşlar” başlıklı hususunun kararları uygulanacak. Kurulan şirketlerde İş Kanunu’na tabi işçi istihdam edilecek.
Kurulan şirketlerin; iştirak yapısını değiştirmeye, yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmasına yahut bir şirkete yüzde 50’den fazla payla ortak olmasına karar vermeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Türkiye güç piyasasını olumsuz etkileyen kış aylarında doğal gaz kaynaklı yaşanması mümkün kesinti ve kısıntıların bertaraf edilebilmesi, sistem ve arz güvenliğinin sağlanabilmesi için BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’nun dışında tutulacak.
TPAO’nun, denizlerde muhakkak faaliyetleri açısından mal ve hizmet alımı ile imal işlerini rastgele bir nakdî limit gözetmeksizin, Kamu İhale Kanunu kapsamında yapabilmesine ait tanınan istisna karar, BOTAŞ ve bu şirketlerin bağlı iştirakleri ile yurt dışında kurdukları şirketlerin; petrol ve doğal gaz arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve gazlaştırma faaliyetlerini de kapsayacak halde yine düzenlenecek. Kelam konusu istisna, karadaki faaliyetleri de kapsayacak.
YEK bedeli Türk lirası olarak belirlenebilecek
Yenilenebilir Güç Kaynaklarının Elektrik Gücü Üretimi Maksatlı Kullanımına Ait Kanun’da değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, YEK bedeli Türk lirası olarak belirlenebilecek.
30 Haziran 2021 tarihinden sonra işletmeye girecek yerli aksam kullanan, YEK evraklı üretim tesisleri ile tüketim tesisinin gereksinimini karşılamaya yönelik kurulacak lisanssız üretim tesisleri için yerli katkı fiyatları, bu fiyatların güncellenmesi, uygulanacak mühlet ve uygulamaya ait mevzular Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek.
Önergeyle besin ve yem pahası olan ziraî atıklar ile endüstriyel odun eserlerinin YEK Destekleme Sistemi kapsamından çıkarıldı.
Kanun kapsamındaki yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik gücü üreten ve bu husus kararına tabi olmak istemeyen hükmî bireyler, lisansları kapsamında hür piyasada satış yapabilecek.
Yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik gücü üretenlerin yanı sıra lisanssız elektrik üretim faaliyetinde bulunanlar da gereksinimlerinin üzerinde ürettikleri elektrik gücünü dağıtım sistemine vermeleri halinde “I” sayılı cetveldeki fiyatlardan 10 yıl mühletle faydalanacak.
Yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin yatırım ve işletme devirlerinin birinci 10 yılında uygulanan kira, müsaade ve irtifak indirimleri lisans tarihinden itibaren 10 yıl boyunca uygulanacak ve 31 Aralık 2025 tarihine kadar işletmeye girecek firmaları kapsayacak.
Yürürlük tarihinden evvel yapılan müsabakalar kapsamında sıfır yahut sıfırdan küçük teklif fiyatı ile kapasite tahsis edilen hükmî bireyler, yerli katkı fiyatlarından faydalanamayacak.
2014 ve 2015 tarihleri ortasında yapılan güneş gücüne dayalı önlisans müracaatlarına ait yarışlar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için müsabaka sonucu teklif edilen katkı hissesi fiyatı, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da ilgili mevzuat kapsamında ödenecek.
15 Şubat 2011 ile 13 Eylül 2011 tarihleri ortasında yapılan rüzgar gücüne dayalı lisans müracaatlarına ait müsabakalar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için müsabaka sonucu teklif edilen katkı hissesi, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da verilecek.
Teklifle, 10 Mayıs 2019 tarihinden itibaren ilişki mutabakatına davet mektubu almaya hak kazanılan yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim faaliyetleri kapsamındaki tesislere YEK Destekleme Düzeneği kapsamında uygulanacak fiyatlar belirleniyor.
Bloomberg HT
