Salgın tesiriyle hükümetlerin ve merkez bankalarının ekonomileri ayakta tutmak ismine mali teşvikler, nakdî genişleme ve tarihi düşük faizler sunmasıyla para bolluğu yaratılırken pay senetlerinin kıymeti yaratılan global gelirin üzerine çıktı.
Bu durum pay senetlerinde balon riskini tekrar gündeme getirdi.
Para bolluğu getiri arayan yatırımcıları ve fonları Borsalara çekerken yıl sonuna gerçek şirketlerin ve endekslerin piyasa pahaları tarihi doruklara çıktı. Global piyasalardaki pay senetlerinin toplam kıymetini ölçen endeks (Bloomberg World Exchange Market Capital Index) tarihinde birinci kere 100 trilyon doları aştı.
Endekslerin toplam piyasa bedelinin global gelire oranı yüzde 115 düzeyine ulaştı. Bu oranın Warren Buffett göstergesinin epeyce üzerinde olduğunun altını çizdi. Bu oran en son 2007 yılında yüzde 120 düzeyinin üzerine çıkmıştı.
“Buffett göstergesi” halka açık pay senetlerinin toplam pahasını üçer aylık GSYİH sayısına oranlanmasıyla elde ediliyor. Yatırımcılar, bu göstergeyi borsanın, iktisadın büyüklüğüne nazaran çok değerlenip değerlenmediğini yahut pahasının düşük olup olmadığını ölçmek için kullanıyor.
Endekslerin kıymeti 61 trilyon dolara kadar gerilemişti
2020 yılının başlarında pandemi öncesinde yaklaşık 90 trilyon dolar düzeylerinde bulunan dünya borsalarının piyasa bedeli; artan salgın tasası ile yüzde 30 oranında geri çekilerek 61 trilyon dolara kadar inmişti. Teşvik paketleri ve merkez bankalarının ataklarıyla artan para bolluğu global pay senetlerinin piyasa pahalarını Mart tabanındaki düzeyden yüzde 63 oranında artırarak 100 trilyon doların üzerine çıkardı.
100 trilyon dolar piyasa pahasının üzerinin çıkan endekslerin alt kırımlarına bakıldığında; Yalnızca Wall Street ve Çin borsalarının piyasa kıymetinin bu sayının yüzde 50’den fazlasını oluşturduğu görülüyor. Wall Street’te piyasa bedeli 41,5 trilyon dolar düzeyindeyken, Çin borsalarında bu sayı 10,6 trilyon dolar. Bu endeksleri takiben Japonya, Hong Kong, İngiltere, Fransa ve Kanada piyasa bedeli en yüksek endeksler olarak yer alıyor. En büyük 15 ülke endekslerinin toplam piyasa kıymeti 88,4 trilyon dolar iken geriye kalan 72 ülkenin toplam piyasa pahası yalnızca 12 trilyon dolar.
ABD’de teknoloji payları tartısı
Wall Street 41,5 trilyon dolar ile toplam piyasa bedelinin kabaca yüzde 41’ini oluştururken, bu sayıların büyük bir çoğunluğunu teknoloji payları sağlıyor. Apple, Microsoft, Amazan.com, Alphabet ve Facebook’un toplam piyasa bedeli 7,3 trilyon dolar ile Wall Street’in yüzde 18’ini, global endekslerin piyasa pahasının ise yüzde 7,3’üne karşılık geliyor.
Çin menşeili teknoloji şirketleri olan Alibaba, Tencent, China Mobile ve Xiaomi’nin toplam piyasa bedeli ise 1,7 trilyon dolar.
Bu endeks içerisinde Türkiye borsasının piyasa pahasına baktığımızda ise; 2020 yılının Ocak ayının son günlerinde 230 milyar dolarken pandemi tesiriyle bu sayı Mart ayında 124 milyar dolara kadar geriledi. Devamında sanayi ve perakende şirketleri öncülüğünde yüzde 70 oranında artışla 211 milyar dolar düzeyine yükseldi.
Bloomberg HT
