Avusturya’nın başşehri Viyana’da Kapsamlı Ortak Hareket Planı (KOEP) olarak isimlendirilen İran nükleer muahedesi ve ABD’nin bu muahedeye geri dönmesinin görüşüleceği toplantı yarın başlayacak
Muahedeye taraf Almanya, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve İran’dan diplomatların iştirakiyle gerçekleştirilecek toplantıya Avrupa Birliği (AB) Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi ismine AB Dış Münasebetler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Yöneticisi Enrique Mora başkanlık edecek.
İran nükleer mutabakatının seyrini ele almak üzere taraf ülkelerin temsilcilerinin iştirakiyle muhakkak dönemlerde gerçekleştirilen KOEP Ortak Kurulu, ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak nükleer mutabakattan çekilme kararı ve İran’a yönelik yaptırımları tekrar uygulamaya başlaması sonrasında muahedeyi hayatta tutmak ve yaptırımlardan Avrupalı yatırımcıların etkilenmesini önlemeye odaklandı.
İran’ın KOEP kapsamında yerine getirmesi gereken taahhütleri kademeli olarak askıya alması ve istekli olarak uyguladığı Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) EK Protokol’ünü uygulamama kararı nükleer muahedeye yönelik umutların azalmasına neden oldu.
Biden idaresinden olumlu sinyaller
Fakat ABD Lideri Joe Biden idaresinin vazifeye başlamasıyla nükleer mutabakata dönebileceklerinin sinyallerini vermesi, atmosferin yumuşamasına yol açtı.
KOEP Ortak Komitesi, 2 Nisan Cuma ABD’nin mutabakata dönme ihtimalini tartışmak üzere görüntü konferans idareyle gerçekleştirdiği toplantıda, yaptırımların kaldırılması ve nükleer faaliyetlere ait önlemlerin görüşülmesi için 6 Nisan’da Viyana’da yüz yüze olarak bir ortaya gelme kararı aldı.
ABD’nin mutabakata dönüşünün görüşüleceği yarınki toplantıda KOEP’e taraf ülkelerin temsilcileri ABD’li yetkililerle farklı ayrı görüşecek.
ABD İran ile direkt görüşmeye hazır
Yarınki toplantıda İran ve ABD’nin direkt görüşmesi beklenmiyor lakin Washington idaresi bu ülkeyle direkt görüşmeye de hazır olduklarını duyurdu.
Uzmanlar, yarınki toplantıdan beklentilerin somut bir sonuç elde edilmesinden çok tarafların yakınlaşması açısından kıymetli olduğuna işaret ederek, en son karar için daha uzun bir vakte muhtaçlık duyulduğuna dikkat çekiyor.
Nükleer mutabakat
Ortak Kapsamlı Hareket Planı, İran’ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi, bunun karşılığında yaptırımların kaldırılması maksadıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in yanı sıra Almanya ve AB ile İran ortasında 2015’te imzalanmıştı.
ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlardan AB’li yatırımcıların etkilenmemesi ve bu ülkeyle ticari ilgilerin sürdürülmesi için Almanya, Fransa ve İngiltere tarafından INSTEX ismi verilen bir sistem 2019’da hayata geçirilmiş ve bu kapsamda birinci para transferi ve ticari faaliyetler de gerçekleştirilmişti.
Mutabakatla ilgili görüşmelerin yapıldığı Viyana’da mevcut iştirakçilerin son yüz yüze toplantısı Şubat 2020’de düzenlenmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, 3 Nisan’da muahedenin taraflarının “ABD’nin nükleer muahedeye dönmesi konusunda” İranlı yetkililerle yaptığı toplantıdan memnuniyet duyduğunu açıklamıştı.
Bloomberg HT
