İran’da Cumhurbaşkanı Hasan Manevî başta olmak üzere hükümet kanadı ile Meclis ortasında tartışmalara neden olan lakin Anayasayı Koruyucular Kurulu’nda (AKK) son onayı aldıktan sonra hükümetin kabul etmek zorunda kaldığı nükleer yasanın yürütme tüzüğü Bakanlar Heyeti’nde kabul edildi.
İran Cumhurbaşkanlığından yapılan yazılı açıklamaya nazaran, Mecliste çıkarıldıktan sonra hızla AKK’de onay alan “Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Aksiyon Planı” ismi verilen yasa, Manevî başkanlığında gerçekleştirilen Bakanlar Şurası toplantısında görüşüldü.
Manevî başta olmak üzere hükümet kanadı ile Meclis ortasında tartışmalara neden olan lakin AKK’den en son onayı aldıktan sonra hükümetin kabul etmek zorunda kaldığı yasanın yürütme tüzüğü Bakanlar Heyeti’nce kabul edildi.
Yasanın uygulanması halinde İran, uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirecek
İranlı bilim insanı Muhsin Fahrizade’ye düzenlenen suikastın akabinde Meclise getirilip onaylanan yasa, İran Atom Gücü Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük seviyeli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını mecburî kılıyor.
Nükleer mutabakat ise İran’a uranyumu en fazla yüzde 3,67 zenginleştirebilme müsaadesi veriyordu.
Ek Protokol’den ayrılarak, nükleer tesislerindeki kontrolleri sonlandıracak
İran, onaylanan yasa kapsamında ayrıyeten, nükleer muahedenin taraflarının iki ay içinde Tahran’ın bankacılık alakalarını ve petrol ihracatını olağana döndürecek adımlar atmaması halinde, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Mutabakatı (NPT) kapsamında 2016’dan bu yana istekli olarak uygulanan Ek Protokol’den ayrılacak.
Tahran idaresi, Ek Protokol uyarınca, Milletlerarası Atom Gücü Ajansı (UAEA) müfettişlerinin İran’ın nükleer tesislerini istedikleri anda ansızın denetlemelerine müsaade vermişti. İran’ın Ek Protokol’den ayrılması, UAEA müfettişlerinin kontrollerinin sonlandırılacağı manasına geliyor.
Manevî hükümeti yasaya karşı çıkmıştı
Manevî başta olmak üzere üst seviye hükümet yetkilileri, yasanın onaylanmaması için Meclise daha sonra da AKK’ye davette bulunmuştu. Hükümet, yasanın uygulanmasının dış siyasette sıkıntılara neden olacağını düşünüyor.
Kelam konusu yasa daha evvel de muhafazakarlar tarafından gündeme getirilmişti. Lakin İran Savunma Bakanlığı Araştırma ve İnovasyon Kurumu Lideri da olan nükleer bilimci Fahrizade’ye yönelik suikast, süreci hızlandırdı ve yasanın Meclis ve AKK tarafından hızla onaylanmasının yolunu açtı. Yasa 1 Aralık’ta Mecliste kabul edilmiş bir gün sonra da AKK tarafından hızla onaylanmıştı.
Yasanın unsurları ortasında maddeyi uygulamayı reddeden yetkililere karşı mahpus cezası dahil yaptırımlar öngörülüyor.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Şık, 3 Aralık’ta yaptığı bir konuşmada, “Mecliste çıkarılan maddeden hoşlanmadık lakin rastgele bir demokraside olduğu üzere ülkenin bir yasası haline geldiyse uygulamak durumundayız. Öteki bir seçeneğimiz yok.” demişti.
Şık, buna karşılık ABD’nin nükleer mutabakata geri dönmesi halinde İran’ın attığı ve atacağı nükleer adımların geriye döndürüleceğini ve nükleer mutabakattaki taahhütlerine geri döneceklerini belirtmişti.
Bloomberg HT
