HANDE BERKTAN
Otomotiv sanayisinde, gerek teknolojinin gelişimi gerek ise karbon emisyonunu azaltma gayeleri çerçevesinde elektrikli otonom araçlara yatırımların hızlandığını görmekteyiz. Geleceği yönlendirecek olan bu teknolojiyi dünya genelinde faal olarak kullanan ülkeler bulunmakta.
Yapay zeka ve derin öğrenme algoritmalarıyla desteklenen otonom araçlar, çevresel algılama yetenekleri sayesinde şoför olmadan kendi kendine çalışabilen araçlara deniyor. Ferdi kullanım ve nakliyecilik alanında başlayan bu teknoloji otomotiv dünyasının geleceğine dair kıymetli ipuçları veriyor.
Otonom araçların tarihine baktığımızda birinci olarak 1939 New York Dünya Fuarı’nda ortaya çıkan bu fikir, endüstriyel dizayncı Norman Bel Geddes’in otonom araç projesine dayanıyor. Otonom araçların Futurama Sergisi’nde tanıtılan birinci hali, şoförsüz araçlara rehberlik edecek bir otoyol sistemini içeriyordu.
Türk otomotiv endüstrinde ticari araç segmentinde Karsan’ın otonom otobüs üretim kıssası uzun bir üretim seyahati barındıryor. Birinci etapta elektrikli ticari araç üreten Karsan artık elektrikli otonom otobüslerini üretim bantlarından indirdi.
İş Dünyası’na konuk olan Karsan CEO Okan Baş otonom ticari araç üretimine dair ‘’Otonom Atak Electric öncesi 4 ile 5 yıl kadar evvel Atak Otobüsü akabinde 1,5 yıl evvel 8m. elektrikli otobüsümüzü ürettik. Atak Electric modeli otobüsümüzden Avrupa piyasasından çok iyi talep aldık. Bu üretim aracın otonom hale dönüşmesi üzere üretimi hazırlanmıştı.Bu ay otonom otobüsümüzü banttan indirdik.Takibinde 3 ay içinde 10-12 metre elektrikli, 8 ay sonra 18m. elektrikli otobüsümüzü banttan indirmeyi hedefliyoruz’’ biçiminde anlattı.
KARSAN cirosunun yüzde 2’sini AR-GE’ye aktarıyor
Yıllık cirolarının yüzde 2’sini AR-GE faaliyetine ayırdıklarını söyleyen Karsan CEO’su Baş, ‘’Elektrikli araçların geliştirilmesi için 10milyon Euro’yu bulan bir yatırım bedeli ayırdık. Düzey 4 olarak elektrikli araçlarımızı üretiyoruz.’’ değerlendirmesinde bulundu.
Karsan CEO Baş finansallarına ait ‘’Bu teknolojik dönüşüm ile bir arada 300milyon Euro olan boçluluğumuzu160milyon Euroya çektik. Kısa vadede olan borçlarımızın yüzde 75 olan düzeyini yüzde 45’e indirdik’’ bilgisini verdi
Otonom araç teknolojisi nasıl çalışıyor?
Otonom araçlarda gelişmiş bir donanım ve yazılım sistemi mevcut. Bu araçlarda Radar, Lidar, kameralar, destekleyici sensörler ve bilgisayarlar yeralıyor.
Radar: Radar, radyo dalgalarıyla aracın etrafındaki objelerin arası, istikameti ve suratı hakkında bilgi elde etmeye yarıyor. Berbat hava şartlarında yetersiz kalan öteki yüksek çözünürlüklü sensörleri desteklemek için kullanılıyor.
LiDAR: Light Detection and Ranging teknolojisi coğrafik dataları toplayarak 3D haritalara yansıtılan çevresel modellemelerin üretilmesine yardımcı oluyor. Radara nazaran çok daha yüksek çözünürlüğe sahip olan LiDAR sistemi lazer ışınları yayarak çalışıyor.
Kameralar: Kameralardan elde edilen datalar bilgisayar yazılımı tarafından işlenerek arabanın etrafıyla ilgili ayrıntılı bilgilerin tanımlanmasına yarıyor.
Destekleyici sensörler: GPS takibi ve obje algılama için kullanılan ultrasonik sensörlerin yanı sıra aracın hızını ölçen donanımları içeriyor.
Bilgisayar: Otonom araçların beyni olarak da bilinen bilgisayarlı ölçümleme sistemlerinin sensör datalarını tesirli bir biçimde işlemek ve gerçek vakitli arayüz oluşturmak üzere vazifeleri bulunuyor.
Otonom bir aracın yola çıkış serüveni rotanın belirlenmesiyle başlıyor. Aracın çevresel şartlara ahenk sağlayabilmesi için tavanda bulunan LiDAR sensörü kullanılıyor. LiDAR etraftaki 60 metrelik menzili izleyerek mevcut ortamın üç boyutlu bir haritasını modelliyor. Otomobilin haritadaki pozisyonunun belirlenmesi içinse tekerlekte bulunan bir sensör yanal hareketleri izlemeye devam ediyor.
Otonom araçlarda kullanılan radar sistemi çoklukla ön ve art tamponlarda yer alıyor. Otomobilin öbür araç ve pürüzlerle ortasındaki arayı ölçerek suratın ayarlanması için bilgi sağlıyor. Derin öğrenme modelleri ve yapay zeka yazılımları tüm sensörlerden gelen bilgileri işleyerek direksiyon denetimi ve frenleme üzere karar alma süreçlerini yönetiyor. Trafik işaretleri ve ışıklar için gösterilen yansılar yeniden tıpkı biçimde haritalama sistemindeki bilgilerin işlenmesiyle gerçekleşiyor.
Otonom Araç Çeşitleri Nelerdir?
Otonom araç dalında ortak bir referans noktası oluşturmak için hazırlanmış 6 düzey bulunuyor.
Düzey 0: Otomasyon teknolojisinden mahrum olan bu düzeyde; hızlanma, vites değiştirme ve direksiyon denetimi üzere sürüş dinamikleri şoför tarafından denetim ediliyor.
Düzey 1: Otonom araç sistemlerine gidilen teknolojik serüvenin birinci adımını Düzey 1 araçlar oluşturuyor. Şerit takip sistemi, fren asistanı ve sürat sabitleyici üzere temel şoför yardımlarını içeriyor.
Düzey 2: Hızlanma, yavaşlama ve direksiyon denetimi üzere sürüş işlevlerini şoför müdahalesi olmadan gerçekleştiren araçları tanımlıyor. Bu düzeydeki araçlarda çevresel şartların takibi hala şoför tarafından yapılıyor
Düzey 3: Bu düzeydeki araçlar mahzurlar karşısında frenleme yapabilme kabiliyetiyle çevresel şartları denetim altına alabiliyor. Lakin yol pürüzleri ve tehlikeli hava şartlarına karşılık veremediğinde durumlarda şoför müdahalesini mecburî kılıyor.
Düzey 4: Günümüzde otonom araç sanayisinin ulaştığı en yüksek seviyeyi temsil ediyor. Yüksek otomasyon olarak tanımlanan Düzey 4’te sürüşün tüm basamakları otonom sistem tarafından denetim ediliyor. Lakin olağandışı senaryolarda vermesi gereken reaksiyonlar konusunda büsbütün eğitilemediği için sürüş şartlarının tamamında yüzde yüz muvaffakiyete ulaşamıyor. Otonom Atak Electric 4 düzeyinde üretiliyor.
Düzey 5: Tam otomasyonla karakterize edilen beşinci düzey otonom araç teknolojisinin son amacı olarak tanımlanıyor. Aracın şoför müdahalesi olmadan her türlü arazi, hava ve mahzur şartlarına ahenk sağlayabilmesi amacıyla geliştirilmeye devam ediyor. Şoförsüz tam otonom sistemlerin efektif bir biçimde çalışabilmesi için makine öğretimi modellerinin eğitiminin en iyi halde tamamlanması gerekiyor.
Türkiye’nin milletlerarası alanda rekabet gücünü artıracak olan katma bedelli ihracat. Bu doğrultuda otomotiv endüstrinde devam eden yeni kuşak teknolojilere dair yatırımların önünü açacak düzenlemeler kritik kıymet sahip.
Bloomberg HT
