Birol BOZKURT
Küresel ticarette rekabet şartları süratle değişirken, Türkiye’nin paslanmaz çelik kesimi de bu dinamiklerden etkileniyor. Posco Assan TST’nin, Çin ve Endonezya’dan gelen dampingli eserlere karşı başlattığı anti-damping soruşturması, daldaki gerginliği artırdı. Ek vergi talepleri, hem yerli üreticilerin hem de tedarik zincirinin geleceği açısından kıymetli bir belirsizlik yaratıyor.
Üreticiler, mümkün vergi artışlarının ihracat ve istihdam kaybına yol açabileceği kaygısını taşırken, Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, bu tedbirlerin yerli endüstriyi güçlendireceği görüşünde. Bölüm, bu tartışmalar çerçevesinde, hem yerli üretimin korunması hem de memleketler arası rekabetteki durumunu sağlamlaştırma uğraşlarını sürdürüyor. Türkiye’nin en büyük paslanmaz çelik üreticisi Posco Assan TST’nin müracaatının akabinde açılan damping soruşturması üzerine bölümdeki mamul üreticileri ek vergilerin yükseltilmesinin ihracat ve istihdam kaybı yaratacağından şikayetçi.
Posco Assan ise Çin ve Endonezya’dan gelen dampingli mallara tedbir talebini daima yeniliyor. Posco Assan TST’nin Türk ortağı Kibar Holding’in CEO’su Haluk Kayabaşı soruşturmanın Mart 2025’e kadar tamamlanabileceğini, soruşturmanın olumlu sonuçlanması halinde yüzde 25 oranında ek vergi beklediklerini aktardı. Bu durumun belirtilenin tersine yarı mamul üreticileri için istihdam ve ihracat kaybına yol açmayacağını savunan Kayabaşı, “Bu vergilerin konması ülkede yerli endüstriyi geliştiriyor” dedi.
Çin ve Endonezya üreticileri mercek altında
Ticaret Bakanlığı’nın Haziran ayında başlattığı anti-sönümleme soruşturması kapsamında Çin ve Endonezya’dan Türkiye’ye yapılan soğuk paslanmaz çelik ithalatının incelendiğini Kayabaşı, yerli doğal rekabete karşı korunmasının kıymetine vurgu yaptı.
Soruşturma sonucunda eklerin bir ortaya getirilmesi halinde dalın ziyan görmeyeceğini, bilakis üretimin yerliden daha özgür hale geldiğini savundu. “Fiyatların artması beklenmiyor. Bu bölgelerde yerli halk için bir nefes alma imkanı sunacak” tabirlerini kullanan Kayabaşı, “Bana nazaran kıymetli olan bu eserin Türkiye’de üretiliyor olması.
Aksi taktirde bu tesis kapansın. Türkiye’de düşük fiyatlarla mal satan firmalar daha evvel de mal satıyorlardı. Onlar fiyatları 400-500 dolar üst çekecekler. O yüzden bu durum dala ziyan vermeyecek. O mevzuda kimsenin kaygısı olmasın. Fiyatlar yükselmeyecek. Hatta biz daha rekabetçi hammadde satın alabilir hale geleceğiz. Zira o eserlerin antidampingli fiyatlara Türkiye’ye satan firmalardan hammadde alıyoruz” diye konuştu.
“Parayı çelik merkezleri kazanıyor”
Tencere tava eserleri üreten firmaların istihdam kaybı yaşanacağına yönelik telaffuzlarına değinen Kayabaşı, “Onlar söylediklerinde haklılar, zira o denli biliyorlar. Lakin onları o noktaya getiren çelik servis merkezleri. Türkiye’de ithal edilen paslanmaz çeliğin parasını zati çelik servis merkezleri kazanıyor. İthal çeliği uzunluk kesenler ve dilimleyerek mutfak kesimine satanla, bunlar tencere tava eserleri üreticilerine satan merkezler.
Onlara olumsuz açıklamalar yapıyorlar. Bu merkezlerin temsilcileri de onları toparlayıp Ankara’ya götürüyor, akıl almaz bir karşı lobi yapıyorlar. Bu işin kaymağını çelik merkezileri yiyor. Bu merkezler de 5-6 tane” dedi. “Alüminyumda da 10 sene evvel bizim müracaatımızla Çin’e karşı konmuş antidamping vergisi var” sözlerini kullanan Kayabaşı, “Aynı periyot alüminyum kesiminde küçük, sonuncu kullanıcıların tamamı akıl almaz reaksiyon gösterdi. ‘İhracatımız, istihdamımız yüzde 50 azalır’ dediler. Alüminyuma yüzde 35 vergi geldi.
O vakitler, 10 yıl evvel Türkiye’nin alüminyumda 600-700 bin ton kapasitesi varken şu anda kelam konusu sayı 1 milyon 800 bin tona geldi. ‘Fabrikalar kapanacak’ diyorlardı aksine kapasite arttı. Münasebetiyle bu vergilerin konması ülkede yerli endüstriyi geliştiriyor. Kimsenin istihdamı da ihracatı da azalmadı bilakis arttı. Çelik dalında de tıpkı formda olacağını düşünüyorum” dedi.
Yerli üretim için kritik adım
Kayabaşı’nın açıklamalarında, yerli üretimin korunmasının ekonomik sürdürülebilirlik açısından taşıdığı ehemmiyet sık sık vurgulandı. Yerli olarak Çin ve Endonezya’dan gelen haksız rekabetle gayret ettiğini söyleyen Kayabaşı, anti-sönümleme tedbirlerinin hayatta kalma durumunda yerli daha verimli hammadde satın alabileceklerini ve maliyetlerin öngörülebilir hale geldiğini söyledi.
Antidamping soruşturmasının Çin’de üç ve Endonezya’da bir fabrika olmak üzere toplam dört fabrikayı kapsadığını anlatan Kayabaşı, “Soruşturmanın olumlu sonuçlanması halinde bu dört fabrika için ek vergi gelebilir. Türkiye’de bu alanda ihracat yapan aslında dahilde sürece dokümanı ile getiriyor. Bu da tüketilen malın yüzde 50 si. Yüzde 25 de Avrupa’dan gelen mal var. Biz kalan yüzde 25’e antidamping vergisi konsun istiyoruz. Türkiye’de yassı paslanmazda 350 bin ton tüketim var. Soruşturmaya dahil olan da 350 bin tonda 75 bin tonun karşılığı” dedi.
‘Çelik servis merkezimizi kurabiliriz’
“Kibar Holding olarak kendi çelik servis merkezimizi kurmak için müracaat ettik” sözlerini kullanan Haluk Kayabaşı, “Önümüzdeki yıl sene sonunda devreye girmiş olacağız. Kâr emelli kurmayacağız. Bu merkez müşterilerimize fason çalışacak. Biz Koreli ortağımızdan kesin eseri alıp burada ticaretini yapsak para kazanacağız” dedi. Öte yandan paslanmaz çelik dalındaki mamul üreticileri yılbaşında ek verginin yüzde 8’den yüzde 12’ye çıkarılması nedeniyle ihracatta zorlanmaya başladıklarını, antidamping soruşturması sonrası ek ek verginin gelmesi halinde yüz binlerce bireye istihdam sürecin 40 bini aşkın işletmeyi zora sokacağını belirtmişti.
Sıcak haddelenmiş yassı çelikte ek vergi geldi
Ticaret Bakanlığı, Türkiye’de üretim yapan üreticilerin yaptığı damping başvurusu üzerine Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli ‘sıcak haddelenmiş yassı çelik’ eseri için 31 Ekim 2023 tarihinde başlattığı damping soruşturmasını karara bağladı. Resmî Gazete’de yayımlanan ithalatta haksız rekabetin önlenmesine ait bildirime nazaran, soruşturma sonucunda Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli soruşturma konusu eser ithalatının dampingli olduğu ve yerli üretim kolunda ziyana neden olduğu tespit edildi. Alınan karar uyarınca Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli demir-çelik ithalatına, bu ülkelerde üretici firmalar bazında CIF bedelinin yüzde 6,10’u ile yüzde 43,31’i ortasında değişen oranlarda dampinge karşı vergi uygulanacak. Kelam konusu tedbirler 11 Ekim 2024 tarihinden itibaren 5 yıl boyunca yürürlükte kalacak.
