Yerli ve yabancıların 2020’de Türkiye sermaye piyasalarına artan ilgisi bölümde epeyce verimli bir devrin geride bırakılmasına neden olurken, kelam konusu devirde yatırım kuruluşlarının gelirleri yıllık bazda yaklaşık iki katına çıkarak 8,5 milyar liraya yükseldi.
Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) 2020 yılı sermaye piyasalarındaki gelişmeleri derlediği “Gösterge Bahar 2021” raporunu yayınladı.
Rapora nazaran yatırım kuruluşlarının gelirleri, 2020’de yıllık bazda yüzde 99,2 artışla 4 milyar 264 milyon liradan 8 milyar 494 liraya çıkarken, en yüksek artışın yüzde 167,2 ile aracılık gelirleri kaleminde gerçekleşti.
Toplam gelirlerin büyümesinde, süreç hacimlerindeki artışa bağlı olarak süratle büyüyen aracılık gelirlerinin tesirli olduğuna dikkati çekilen raporda, kurumların kendi portföylerine yapmış olduğu süreçlerden elde etmiş olduğu gelirler ve müşteri faiz gelirlerinin de arttığı söz edildi.
Raporda, müşteri ile yapılan hisse senedi ve vadeli süreç hacminin evvelki yıla kıyasla dikkat alımlı halde arttığı kaydedilerek, bu iki süreçten elde edilen gelirlerin yüzde 185 artarak 4,4 milyar liraya ulaştığı ve 2020’de toplam aracılık gelirlerinin yüzde 82’sini oluşturduğu belirtildi.
Aracılık gelirlerinde en yüksek hisseye sahip olan hisse senedi gelirlerinin yüzde 227 artış göstererek brüt aracılık gelirlerinin yüzde 73’ünü oluşturduğu kaydedilen raporda, “Önceki yıla nazaran bu hisse yüzde 61 düzeyindeydi. Kurul gelirlerinde en yüksek artış ise yabancı menkul değer süreçlerinde (yüzde 359) kaydedilmiştir.” tabirlerine yer verildi.
Aracı kurumlarda işçi sayısı yüzde 11 arttı
Raporda, 2020 sonunda toplam işçi sayısının 2019 sonuna nazaran 569 kişi yani yüzde 11 artarak 5 bin 533 olduğu söz edilerek, artışta en çok yılın dördüncü çeyreğindeki işe alımların tesirli olduğu kaydedildi.
2020 içerisinde toplam 46 işçi bulunduran 5 kurumun kapandığı ve yeni kurum açılmadığı bildirilen raporda, “2020 yılı içerisinde çalışan sayısında 50 kişi ve üzeri işçi alımı yapan 5 kurum GCM Yatırım, İnfo Yatırım, Phillipcapital Menkul, A1 Capital Yatırım ve Osmanlı Yatırım olurken, en fazla işçi azalışı Yatırım Finansman Menkul’de (6 kişi) görülmüştür.” tabirlerine yer verildi.
Raporda, incelenen yatırım kuruluşlarında, çalışanın yüklü olarak merkez dışı üniteler (şube, acente ve irtibat bürosu), yurtiçi satış ve pazarlama ile mali ve idari işler departmanlarında çalıştığının görüldüğü belirtilerek, merkez dışı üniteler ile yurtiçi satış ve pazarlamada çalışanların sayısının, toplam çalışan sayısının yarısını geçtiği, yıl boyunca en çok işçi artışının da yurtiçi pazarlama departmanında gerçekleştiği aktarıldı.
Ortalama çalışan sayısının en fazla olduğu departmanın 24 kişi ile yurtiçi satış ve pazarlama ünitesi olduğu kaydedilen raporda, bu departmandaki ortalama çalışan sayısının evvelki yıla nazaran 5 kişi arttığı bildirildi.
Hisse senetlerindeki süreç hacmi yaklaşık 3 katına çıktı
Raporda, 2020’de, evvelki yıla kıyasla opsiyon hariç tüm eserlerde süreç hacminin arttığı tabir edilerek, şu bilgilere yer verildi:
“Pay senedi süreçlerinde yılın birinci iki çeyreğinde süreç hacimleri 2 ile 2,5 trilyon lira ortası iken, üçüncü çeyrekteki süreçler 3,5 trilyon liraya, fiyatların süratle arttığı dördüncü çeyrekteki süreçler ise 4,9 trilyon liraya çıkmıştır. Bunun sonucunda hisse senedi süreç hacmi 2020’de, 2019 yılına kıyasla neredeyse 3 katına çıkarak 13 trilyon liraya ulaşmıştır.
Hisse senetlerinden sonra en büyük artışın görüldüğü vadeli süreçler de karşılaştırılan periyotta iki katına çıkarak 5,7 trilyon lira olmuştur. Müşterilerin kaldıraçlı süreçleri de 2020 yılında yüzde 69 artış göstermiştir. Opsiyon süreçleri ise yılın birinci çeyreğinde değerli bir artış sergilerken, devam eden aylarda bu eserlere ilgi azalmış, süreç hacmi evvelki yılın altında kalmıştır.”
2020’de yurtiçi kişisel yatırımcıların sermaye piyasalarındaki tartısının arttığı belirtilen raporda, yerli yatırımcıların süreçlerine bağlı olarak, internet aracılığıyla yapılan süreçlerde de genel artış gözlemlendiği bildirildi.
Raporda, 2020’de hisse hacmindeki önemli artışta en büyük etken yurtiçi bireylerin hacminin yüzde 239 artışla 2,6 trilyon liradan 8,9 trilyon liraya çıkması olduğu aktarılan raporda, “Bunda hisse senedi yatırımı yapan yatırımcı sayısının şimdiye dek kayıt altına alınan en yüksek düzeye gelmesinin de katkısı olduğu düşünülmektedir.” sözlerine yer verildi.
Borsa İstanbul’da hisse senedi süreç hacminin yüzde 68’inin yurtiçi ferdi yatırımcılar tarafından yapıldığına dikkati çekilen raporda, Merkez Kayıt Kuruluşu (MKK) datalarına nazaran bu yatırımcıların 31 Aralık 2020 prestijiyle halka açık hisselerin sırf yüzde 28’ine sahip olduğu hatırlatıldı.
Raporda, son yıllarda finansal piyasalarda iş modellerinin teknolojik gelişmelerle evrildiği vurgulanarak, “Bu sayede buyruk iletiminin direkt yapıldığı kanallar olan internet ve direkt piyasa erişimi kanallarının hisse senedi süreçlerindeki toplam hissesi 2020 sonunda yüzde 72 olmuştur. Bu kanallar ile gerçekleşen süreçlerin toplam hacimdeki hissesi, tartıyla internet üzerinden yapılan süreçlerdeki artışla evvelki yıla kıyasla 17 puan artmıştır.” tabirlerine yer verildi.
Kredili süreç hacmi, yatırımcı sayısına paralel artış gösterdi
Aracı kurumların yalnızca pay senetleri alımıyla sonlu olmak üzere müşterilerine kredi kullandırabildiği hatırlatılan raporda, “Aracı kurumların müşterilerine kullandırdığı kredi bakiyesi, artan yatırımcı ilgisiyle yılın ikinci çeyreğinden itibaren süratle büyümüştür. Böylelikle 2019 yılı sonuna nazaran kıyaslandığında 2020 sonunda kredi bakiyesi 1,5 kat artarak 6,8 milyar lira olmuştur.” sözleri kullanıldı.
Raporda, kredi kullanan yatırımcı sayısının ise 2019 sonuna nazaran, hisse senedi yatırımcı sayılarındaki artışa paralel olarak iki misline çıktığı ve 25 bin kişiyi aştığı kaydedilerek, kurum bazında ortalama kişi başına düşen kredi bakiyelerinin 5 bin 600 lira ile 1 milyon 500 bin lira ortasında değiştiği belirtildi.
Portföy idare şirketlerince yönetilen portföy büyüklüğünün son 1 yılda yüzde 28 artarak 365 milyar liraya ulaştığı bildirilen raporda, 2020’de emeklilik fonlarının toplam portföy büyüklüğü yüzde 34 oranında büyüyerek yönetilen portföydeki hissesini 2 puan artışla yüzde 47’ye çıkardığı aktarıldı.
Raporda, yatırım fonları portföyündeki büyümenin yüzde 19’da kaldığı, toplam portföydeki hissesinin da 3 puan düşerek yüzde 42’ye indiği kaydedildi.
Bloomberg HT
