Prof. Dr. İlber Ortaylı Tarım Ajandası programında İrfan Donat’ın sorularını yanıtladı.
Ortaylı, ziraat yapılan bölgelerin daha iyi korunmasını önerdiği konuşmasında, “Türkiye, zeytin alanlarını iyi denetim edemiyor. İtalya’da da benzeri ıstıraplar yaşanıyor. Bunların hepsinin yeni baştan düzeltilmesi gerekecek. Bu yapılmadığı takdirde, tarım yapılamayan ve büsbütün sanayi ve hizmet bölümüne gömülen bir dünyanın ilerlemesi bir yana, gerilemeye mahkûm olduğunu belirtmek zorundayım. Bu çok açık ancak bunun üzerinde düşünülmüyor, düşünülmesi gerekir.” dedi.
Tarımda terk edilen bir sistemin yine kazanmanın çok güç olduğunu lisana getiren Ortaylı şu tabirleri kaydetti:
“Türkiye’de yapılan bu… Maalesef süratli bir biçimde kentleşme havasına girdik. Topraktan uzaklaşan, toprakla uğraşmayı bırakan, ondan bıkan bir kitleyi siz tekrar geri kazanamazsınız. Onun için verimli yerlerimizi, müsait iklimimizi kıymetlendirmek için tekrar bir nüfus yapılandırmasına geçmek zorundayız. Bu alışılmış tedrici olacaktır, yavaş yavaş olacaktır. Süratli bir formda yapamazsınız, o da öbür sorunlar yaratır.”
“Türkiye, tarımı ihmal eden ülkelerin başında geliyor”
Prof. Dr. İlber Ortaylı Türkiye’nin tarım siyaseti hakkında yaptığı değerlendirmede, “Türkiye, tarımı ihmal eden ülkelerin başında geliyor. Çok küçük kısımlar halinde birtakım bölümlerde telafiye gidiyorlar. Bir periyot Taşköprünün sarımsağından vazgeçip, Çin’den getiriyorlardı. Ne kadar büyük bir aymazlık içine düştüklerini fark ettiler, hepimiz fark ettik. Zira aradığımız eseri bulamıyoruz. Yine orada köylüyü ve o araziyi teşvik ediyorsunuz. Bu çok kolay bir iş değil. Şayet birebir nüfus yok olmuşsa öbür birilerini getirmek zorundasınız. Mesela Marmara Bölgesinde olağanüstü meyve, bağcılık ziraatı yapılan yerlerde gerileme kelam konusu. Burada canlandırma için yeni ameliyelere gireceksiniz. Aksi takdirde İstanbul’un yanı başında ve tarih boyunca İstanbul’u besleyen yerlere el atamazsınız, bir şey bulamazsınız. Ve hakikaten o denli oluyor. Siz gidin artık Bilecik’teki güzelim o eski meyveyi, sebzeyi arayıp, bulun. Bulamazsınız.. Hâlbuki bulmanız lazım, yaşayamazsınız. Bu çok kıymetli bir şey… Çok kentleşmeyi önlediğiniz üzere köylerdeki göçü, köylülükten kopmayı bir biçimde engelleyip, şuurlu bir çiftçiliğe çevirmek zorundasınız. Bunu bütün Asya kıtasının yapması gerekiyor. Yapmadığınız takdirde açlık ve salgın hastalıklar bu kıtlıktan, dengesizlikten doğan acayip pandemiler sizi bekliyor. Bu bir baykuş daveti değil. Maalesef kaçınılmaz sonu oluyor işlerin…”
“Biz elimizdeki tarım zenginliklerini, üretim imkanlarının bir kısmını terk etmişiz, reddetmişiz… Artık o terk ettiğiniz toprakları o formda bırakamazsınız” diyen Prof. Dr. Ortaylı, “Konya Ovasını sulayacağım diye oradaki sulama imkanlarını bütün artezyen kuyuları vasıtasıyla yok etmişsiniz. Artık ne yapacaksın? Orayı bırakacak mısın? Terk mi edeceksin köyleri? Bu türlü bir imkânın yok. Gitgide sanayileşmekte olan Konya ve civarını besleyebilmek için sizin tarım alanlarında kimi yenilikler yapmanız gerekiyor, bu çok açık. Yoksa Konya’nın buğdayını Mısır’dan ya da Orta Asya’dan getirirsin. E yani bu bir akıl mı oluyor o vakit? Bence tahminen Orta Asya’dan gelip de tarım yapacak insanları oraya çiftçi olarak yerleştirmen lazım. Yahut Rusya bölgesinden vesaire.. Bunlar yapılacak şeylerdir.” tabirlerini kullandı.
“Ege Bölgesi olağandışı ve gereksiz halde şehirleşiyor”
Tarım açısından verimli topraklara sahip olan Ege’de uzun yıllardır mühlet gelen kentleşme hakkında yorum yapan Ortaylı, “Bunu bir formda engelleyemiyorsanız oradaki tarımı korumak zorundasınız. Zira o tarım öbür bir yerde yapılamaz.”
“Deniyor ki ‘zeytinlik bölgelere konut yaptırmayacağım’. Pekala, yaptırmayacaksın… Evvel mahvettiler sonra da bu türlü bir kanun çıkardılar. Sonra da sık sık istisnalar çıkarıyorsun. Bu olmaz… Yani Türkiye bir ekip kullanılmayan yazlık meskenlerin, bir grup tahrip edilmiş zirai bölgelerin ülkesi olmaya başladı. Bunların önü alınamıyor. Zeytinliğini, tarım yerini terk eden çiftçi kasabalara gidiyor. O kasabada ne iş yapıyor aşikâr değil. O kasabalarda gerçek manada sanayi ya da hizmet kesimi büyümesi de yok. Köylünün boşalttığı o yerlere kim gelir evvel? Türkiye’de adettir, yazlıkçılar gelir… Şimdilik daha rasyonel bir yol üzere gözüküyor ancak değil.” dedi.
Bloomberg HT
