Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2020’de enflasyon maksadının tutturulamaması üzerine kanunda belirtilen hesap verme sorumluluğu bağlamında hükümete açık mektup gönderdi.
Mektupta 2020 yılında enflasyonu belirleyen faktörler ortasında Kovid-19 tedbirleri kapsamında alınan likidite tedbirleri ve kredi büyümesine dikkat çekildi.
Mektuba nazaran 2020 yılında güçlü kredi ivmesine bağlı talep istikametli tesirler direkt ve dolaylı kanallarla enflasyon üzerinde belirleyici oldu.
Talep şartlarının güçlü seyrettiği kümelerde enflasyon baskıları artarken, kredi genişlemesiyle iktisatta sağlanan süratli toparlanmanın rezervler, risk primi, dolarizasyon ve enflasyon beklentileri ortasında oluşturduğu olumsuz döngü döviz kuru kanalıyla da enflasyondaki yükselişte kıymetli rol oynadı.
Mektupta emtia fiyatlarındaki yükselişe dikkat çekildi ve mevzuyla ilgili olarak “Yılın ikinci yarısında global iktisattaki
toparlanmayla birlikte memleketler arası petrol, endüstriyel metal ve ziraî emtia fiyatlarındaki güçlü artış eğilimi de güç, temel mal ve besin kümeleri üzerinden enflasyon üzerinde tesirli olmuştur.” tabirleri kullanıldı.
Kur gelişmeleri ve besin fiyatlarına dikkat çekildi
Mektupta kurdaki gelişmeler ve besin fiyatlarındaki artış ivmesine de vurgu yapıldı. TCMB’nin hükümete gönderdiği mektupta şu değerlendirmeler yapıldı: 2020 yılında salgın dinamikleri ve makro siyaset bileşimi çerçevesinde ortaya çıkan sektörel ayrışmaların enflasyon üzerinde besbelli tesirleri olmuştur. Salgına bağlı olarak talep şartlarının zayıf olduğu mal ve hizmet kalemleri tüketici enflasyonunu sınırlarken, kredi ve Döviz kuru gelişmelerine görece daha hassas kümelerde enflasyon yüksek seyretmiştir.
Böylelikle, mal kümesinde enflasyon yüzde 15,87 olurken, hizmetler kümesi enflasyonu yüzde 11,66 olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılı genelinde Türk lirası döviz kuru sepeti karşısında yüzde 25 paha kaybetmiştir. Bu kıymet kaybı, döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mallar başta olmak üzere alt kümeler geneline yayılmıştır. Temel mallarda enflasyon yılın birinci çeyreğinde yüzde 8,18 olarak gerçekleştikten sonra yıl sonunda yüzde 17,24’e yükselmiştir. Temel mal enflasyonundaki artışın ana sürükleyicisi güçlü mallar olmuştur. Güçlü mallarda (altın hariç) enflasyon birinci çeyrekteki yüzde 11,39 düzeyinden yıl sonunda yüzde 30,4’e yükselmiştir.”
Enflasyondaki yükselişte besin fiyatlarının değerli rol oynadığını belirten TCMB 2020 yılı başında yüzde 16,08 olan işlenmiş besin enflasyonu yıl içinde dalgalı bir seyir izleyerek yılı yüzde 15,52 ile bitirdiğini tabir etti. İşlenmemiş besin enflasyonu ise daha olumsuz bir görünüm sergilediğini söyleyen TCMB Ocak ayında yüzde 2,22 olan işlenmemiş besin enflasyonu yılı yüzde 26,34 üzere yüksek bir oranda tamamladığına dikkat çekti. Turizmdeki zayıf seyre rağmen birikimli döviz kuru tesirleri ve memleketler arası ziraî emtia fiyatlarındaki yükselişin besin fiyatlarındaki artışta tesirli olduğu da tabir edildi.
Görünümdeki risklere vurgu yapıldı
Mektupta enflasyon görünümündeki risklere de vurgu yapıldı. İç talep şartları, döviz kuru başta olmak üzere birikimli maliyet tesirleri, milletlerarası besin ve öteki emtia fiyatlarındaki yükseliş, birtakım dallarda barizleşen arz kısıtları ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeylerin fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam ettiği belirtildi.
Enflasyon beklentilerinin denetim altına alınması ve enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması maksadıyla, Ağustos ayı başından itibaren salgın periyoduna has siyasetlerde sıkılaşma adımları atılmaya başlandığını belirten TCMB süratli kredi genişlemesinin birikimli tesirleriyle talep şartlarının sergilediği güçlü seyir, yılın ikinci yarısında cari istikrar ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam ettiğini söz etti.
Bloomberg HT
