Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan Kovid-19 salgınıyla bu yıl tüm dünya ekonomileri sarsıldı. Salgının tesiriyle ülkelerin uygulamak zorunda kaldığı kısıtlamalar, başta havacılık ve turizm olmak üzere, pek çok kesimi derinden etkilerken, ülkelerde üretimin azalmasına ve istihdam kayıplarına yol açtı.
11 Mart’ta birinci koronavirüs hadisesinin açıklanmasıyla, Türkiye iktisadı salgının tesirlerini şimdi birinci çeyrekte çok fazla hissetmezken, yüzde 4,5 büyüme gösterdi. Lakin salgının tesirlerinin derinden hissedildiği ikinci çeyrekte, sanayi ve hizmet kesiminde yaşanan küçülmeyle birlikte, iktisat yüzde 9,9 daraldı. Türkiye iktisadı 3. çeyrekte ise yüzde 6,7 büyüme kaydederek beklentilerin üzerinde büyüdü. Türkiye bu performansıyla G-20 ülkeleri içinde 3. çeyrekte en süratli büyüyen ülke oldu.
Kasım’da yıllık enflasyon yüzde 14’e çıktı
Türk lirasında yaşanan birikimli bedel kaybı, enflasyon görünümünde bozulmaya sebep oldu. Kur geçişkenliği tesiriyle, yıllık enflasyon Kasım ayında yüzde 14’e yükselirken, enflasyonda ulaştırma ve besin fiyatları öne çıktı.
İşsizlik Ocak ayında yüzde 13,8 düzeyinde iken, Nisan ayında yüzde 13’ün altına geriledi. Lakin pandeminin istihdam piyasasındaki tesiriyle, işsizlik Haziran ayında tekrar yükselerek, yüzde 13,4 düzeyine çıktı. Eylül’de işsizlik yüzde 12,7 düzeyinde gerçekleşirken, Türkiye genelinde işsiz sayısı 4 milyonu aştı.
26 Mart tarihinden itibaren birinci defa verilmeye başlanan kısa çalışma ödeneği, koronavirüsle uğraş kapsamında alınacak ekonomik önlemlerden birisi olarak sürece alındı. 17 Kasım’da bitmesi öngörülen kısa çalışma ödeneği 2 ayla 17 Ocak tarihine kadar uzatıldı. Tıpkı vakitte, 17 Nisan’da üç ay müddetle işten çıkarma yasağı getirildi. Akabinde 17 Kasım 2020 tarihine kadar uzatıldı. Son olarak Cumhurbaşkanı kararı ile 17 Kasım 2020 tarihinden itibaren 2 ay daha uzatıldı.
Cari istikrarda azalan turizm gelirleri baskı yarattı
Pandemi, turizm gelirlerindeki düşüş ve ihracatın daralmasına sebep olurken, cari süreçler istikrarını de olumsuz tarafta etkiledi. Dış ticaret istikrarındaki bozulmayla, cari açık ekim ayında yıllıklandırılmış bazda 33,8 milyar dolar düzeyine ulaştı. Yılın sonuna hakikat gelen aşı haberlerinin, kredi büyümesindeki yavaşlama ve turizmde önümüzdeki yıl beklenen toparlanmanın cari süreçler istikrarına ait beklentileri olumlu istikamette etkilediği görüldü.
Yeni dayanak paketleri
Pandeminin tesirlerini azaltmak için, hükümet Aralık ayında yeni bir dayanak paketi açıkladı. Esnafa hibe formunda direkt takviye ödemesi yapılacağı açıklandı. Birçok bölümü kapsayan KDV indirimlerinin müddeti 1 Haziran’a uzatıldı.
İktisat idaresinde değişim
Türkiye’de 2020 iktisat gündeminin en kıymetli başlıklarından biri de iktisat idaresinde yaşanan değişiklikler oldu. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, Murat Uysal, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı misyonundan alındı, Uysal’dan boşalan koltuğa eski Maliye Bakanı Naci Ağbal getirildi. Uysal, Murat Çetinkaya’nın akabinde misyondan alınan ikinci merkez bankası lideri oldu. Sıhhat sıkıntılarını münasebet gösteren Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da toplumsal medya hesabı üzerinde istifa ettiğini duyurdu. Albayrak’ın yerine, Cumhurbaşkanı kararı ile Lütfi Elvan atandı. Bu gelişmelerin akabinde cumhurbaşkanı Rerdoğan, iktisatta yeni bir periyoda girildiğini işaret ederken, enflasyonla uğraş vurgusu yaptı. Erdoğan, gerekirse acı reçetenin uygulanacağını belirtti.
Bloomberg HT
