Birincisi 2008’de çıkarılan, gerçek ve hukuksal bireylerin yurt dışında bulunan varlıklarının yurda getirilerek ulusal iktisada kazandırılması olarak bilinen “Varlık Barışı”, hazırlanan kanun teklifiyle tekrar gündeme geldi.
Türkiye’de birinci olarak Kasım 2008’de uygulamaya konulan ve yurt dışındaki varlıkların ülke iktisadına girmesini hedefleyen “Bazı Varlıkların Ulusal İktisada Kazandırılması Hakkında Kanun”, takip eden yıllarda 4 sefer daha yapılan düzenlemelerle hayata geçirildi. En kapsamlı düzenleme ise 2018’de gerçekleştirildi.
Ülkeler ortası bilgi paylaşımının arttığı süreçte gerçek ve hukukî şahıslara taşınmaz dahil her türlü varlığını Türkiye’ye getirmesi için birçok avantajın sunulduğu en son düzenleme ile vergi oranı da yüzde 1’e kadar çekildi.
“Varlık Barışı”, Türkiye’de birinci defa 22 Kasım 2008’de uygulamaya konulmuş, 2 Mart 2009’da sona eren müracaat mühleti, 10 Temmuz 2009’da uygulamaya giren düzenlemeyle evvel 30 Eylül 2009’a, daha sonra da 31 Aralık 2009’a kadar uzatılmıştı. Bu periyotta Varlık Barışı için başvuranlardan yurt içi varlıklar için yüzde 5, yurt dışı varlıklar için de yüzde 2 vergi alınmıştı.
Uygulamanın 22 Kasım 2008-2 Mart 2009 sürecini kapsayan birinci devrinde, yurt dışından 10 milyar 748 milyon 738 bin lira, yurt içinden de 4 milyar 83 milyon 331 bin lira kaynak beyanında bulunulmuştu. Birinci periyotta toplam 14 milyar 832 milyon 69 bin liralık kaynak üzerinden 419 milyon 141 bin lira vergi tahakkuk edilmişti.
10 Temmuz 2009’da başlayıp 31 Aralık 2009’da sona eren 2. uygulama devrinde ise 16 milyar 201 milyon 199 bin lirası yurt dışından, 16 milyar 269 milyon 276 bin lirası da yurt içinden olmak üzere toplam 32 milyar 470 milyon 475 bin liralık kaynak varlık barışına bahis edilmişti. Bu varlıklara da 1 milyar 137 milyon 487 bin lira vergi tahakkuku yapılmıştı.
Böylelikle “Varlık Barışı” uygulaması kapsamında 26 milyar 949 milyon 937 bin lirası yurt dışından, 20 milyar 352 milyon 608 bin lirası da yurt içinden olmak üzere toplam 47 milyar 302 milyon 545 bin liralık kaynak “Varlık Barışı”na bahis edilmek üzere beyan edilmişti. Bu beyanlar üzerinden 1 milyar 556 milyon 629 bin lira vergi tahakkuk ettirilmişti.
İKİNCİ “VARLIK BARIŞI”
Yurt dışından varlıkların Türkiye’ye getirilmesine ait Nisan 2013’te tekrar harekete geçilirken, bu kapsamda bildirim ve beyan müddeti 29 Mayıs 2013’te başlatıldı. Uygulamada, 31 Temmuz 2013’te dolan mühlet 31 Ekim 2013’e uzatıldı.
İkinci Varlık Barışı’nın kesin sonuçlarına ait açıklama yapan iktisat idaresi, uygulama kapsamında bugüne kadar ülkeye 10,5 milyar lira fiyatında kaynağın geldiğini ve 209 milyon lira verginin tahsil edildiğini bildirdi.
Uygulama sonucunda toplam 69 milyar 807 milyon 327 bin liralık varlık beyan edildi. Bu kapsamda 1 milyar 396 milyon 147 bin lira vergi tahakkuk ettirildi ve bu fiyatın 209 milyon 169 bin lirası tahsil edildi. Hasebiyle beyan edilip, şu ana kadar Türkiye’ye getirilip vergisi ödenen meblağ 10,5 milyar lira oldu. Bu varlıkların yüzde 90,4’ü (63 milyar 101 milyon 942 bin lira) vergi dairelerine direkt, yüzde 9,6’sı ise (6 milyar 705 milyon 384 bin lira) banka ve aracı kurumlara beyan edildi.
ÜÇÜNCÜ “VARLIK BARIŞI”
Hükumet, Temmuz 2016’da yeni bir “Varlık Barışı” için düğmeye basarken, Ağustos 2016’da Resmi Gazete’de yayımlanan Kimi Alacakların Yine Yapılandırılmasına Ait Kanun’la yurt dışındaki varlıkların 31 Aralık 2016’ya kadar Türkiye’ye getirilmesi halinde serbestçe tasarruf edilebilmesinin önü açıldı. Bu mühlet daha sonra yayımlanan kararla 30 Haziran 2017’ye uzatıldı.
Bu sayede kapsama giren varlıkların Türkiye’ye getirilmesi nedeniyle ithalde alınanlar da dahil olmak üzere her türlü vergi, fotoğraf, harç ve fon tarafından rastgele bir inceleme ve tarhiyat yapılmazken, ceza da kesilmedi.
Kelam konusu uygulamada, ülkeye getirilen varlıklar için vergi tahsil edilmedi.
DÖRDÜNCÜ “VARLIK BARIŞI”
“Varlık Barışı” için 2018’in temmuz ayında bildiri ile kapsamlı bir düzenlemeye gidilirken, yurt dışında bulunan para, altın, Döviz, menkul değer ve başka sermaye piyasası araçlarını Türkiye’deki banka yahut aracı kuruma bildiren gerçek ve hükmî şahıslara, bu varlıkları serbestçe tasarruf edebilme imkanı dördüncü kere tanmış oldu.
Uygulama için 30 Kasım 2018 olarak belirlenen son müracaat müddeti daha sonra 6 ay uzatıldı. Yararlananlar için vergi oranı ise yüzde 2 olarak belirlendi.
BEŞİNCİ “VARLIK BARIŞI”
“Varlık Barışı” uygulamasının beşinci ve birebir vakitte da sonuncusu, 17 Temmuz 2019’da Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen süreksiz bir unsurla düzenlendi.
Yararlananlar için vergi oranının yüzde 1 olarak belirlendiği uygulama, bu yılın haziran sonu prestijiyle sona erdi.
ALTINCI “VARLIK BARIŞI”NA AİT KANUN TEKLİFİ
AK Parti’li milletvekillerinin imzasını taşıyan İşsizlik Sigortası Kanunu İle Kimi Kanunlarda Değişiklik yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu.
Teklife nazaran, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve öteki sermaye piyasası araçlarını, 30 Haziran 2021 tarihine kadar Türkiye’deki banka yahut aracı kuruma bildiren gerçek ve hukukî şahıslar, kelam konusu varlıkları serbestçe tasarruf edebilecek.
Kelam konusu varlıklar, yurt dışında bulunan banka yahut finansal kurumlardan kullanılan ve yürürlük tarihi prestijiyle yasal defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 30 Haziran 2021’e kadar kapatılmasında kullanılabilecek. Bu takdirde, defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye’ye getirilme koşulu aranmaksızın bu husus kararlarından yararlanılacak.
Vergi Yol Kanunu’na nazaran defter tutan mükellefler, bu unsur kapsamında Türkiye’ye getirilen varlıklarını, periyot çıkarının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dahil edebilecekleri üzere tıpkı varlıkları vergiye tabi çıkarın ve kurumlar için dağıtılabilir karın tespitinde dikkate almaksızın işletmelerinden çekebilecek.
Gelir yahut kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye’de bulunan lakin yasal defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul değer ve öteki sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 30 Haziran 2021’e kadar vergi dairelerine bildirilecek. Bildirilen varlıklar, devir yararının tespitinde dikkate alınmaksızın yasal defterlere kaydedilebilecek. Bu takdirde, kelam konusu varlıklar vergiye tabi karın ve kurumlar için dağıtılabilir yararın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek. Bu fıkra kapsamında bildirilen taşınmazların tıpkı sermaye olarak konulmak suretiyle işletme kayıtlarına alınması halinde, sermaye artırım kararının bildirim tarihi prestijiyle alınmış olması ve kelam konusu kararın bildirim tarihini izleyen onuncu ayın sonuna kadar ticaret siciline tescil edilmesi kaydıyla, bu unsur kararlarından faydalanılabilecek.
Husus kapsamında yapılan bildirimler üzerine rastgele bir vergi hesaplanmayacak.
Türkiye’ye getirilen yahut yasal defterlere kaydedilen varlıkların elden çıkarılmasından doğan ziyanlar, gelir yahut kurumlar vergisi uygulaması bakımından sarfiyat yahut indirim olarak kabul edilmeyecek.
Kelam konusu varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak. Bu karardan faydalanılabilmesi için bildirilen varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilmesi yahut Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi kaide olacak.
Cumhurbaşkanı, bu unsurda yer alan müddetleri, bitim tarihlerinden itibaren her keresinde 6 ayı geçmeyen mühletler halinde 1 yıla kadar uzatmaya yetkili olacak. Bu husustaki uygulama tarz ve asıllarını Hazine ve Maliye Bakanlığı belirlemeye yetkili olacak.
AA
Bloomberg HT
