Ziraî üretimde planlama sorunu, yüksek girdi maliyetleri ve arz-talep-fiyat dengesizliği, daldaki kırılganlığı artırırken, son yıllarda çiftçiler ve endüstriciler ortasında kontratlı tarım modeli daha sık konuşulur ve tartışılır oldu.
Fakat, kontratlı tarım modeli uygulanırken, dönemsel olarak tarafları mağdur etmeyecek ve sistemin daha sağlıklı ve sürdürülebilir işlemesi için de birtakım yapısal ıslahatlara iihtiyacı olduğu dal paydaşları tarafında da sık sık lisana getiriliyor.
Adana Çiftçiler Birliği Lideri Memnun Gerçek, kontratlı tarım modelinin teşviki ve gelişmesi için birlik ismine 12 unsurluk teklif listesi açıkladı.
Adana Çiftçiler Birliği’nin 12 unsurluk fonksiyonel ve istikrar bir piyasaya yer hazırlayacak kontratlı tarım modeline dair teklifleri şöyle:
1- Kontratlı tarımın tarafları çiftçi ve eseri alarak işleyen endüstrici olmalıdır, eserlerin ticaretini yapanlar kontratlı tarım kapsamına alınmamalıdır.
2- Kontratlı tarımı teşvik etmek için alıcı taraftaki sanayiciye, çiftçiyle yapacağı kontrat ibrazıyla kamu bankaları aracılığıyla hazine dayanaklı Kontratlı Tarım Eseri Alım Kredisi kullandırılmalıdır. Alımın kontrata uygun olarak yapıldığı fatura yahut müstahsille belgelenmeli, aksi halde kredi faizindeki hazine dayanağı alıcıdan cezasıyla tahsil edilmelidir.
3– Çiftçimiz için kontratlı tarımın cazip olması açısından, kontratta belirtilen eserin tohum yahut fidesi ile üretimde kullanılacak gübre alıcı tarafından piyasadaki peşin fiyattan çiftçiye sağlanmalı ve hasat sonu eser bedelinden faizsiz olarak mahsup edilmelidir.
4- TARSİM sigortasındaki yüzde 50 devlet dayanağı; Tarım ve Orman Bakanlığının kurduğu DİTAP’a kayıt olan ve kontratlı tarım yapan çiftçiler için yüzde 75’e çıkarılmalıdır.
5- Primlerinin alıcı tarafından ödenmesi kaidesiyle fiyat düşmelerine karşı alıcıyı korumak için TARSİM tarafından kontratlı tarım yapan sanayiciye Alım Fiyatı Sigortası yapılmalı ve bu sigorta primleri de devlet tarafından yüzde 50 desteklenmelidir.
6- Kontrat kararlarına karşıt davranan taraflar için verilen tüm devlet takviyeleri cezasıyla geri tahsil edilmelidir.
7- Kontratlı tarıma finansman sağlayan kamu bankalarını teşvik etmek için her iki tarafın da bu bankada hesap açması, her türlü sigortacılık ve ödeme süreçlerinin bu bankalar tarafından yapılması kuralı kontratta yer almalıdır.
8- Kontratlı tarım yapan çiftçiden alınan eserler TOBB’un alacağı bir kararla Borsa tescil fiyatından ve Maliye Bakanlığının kararıyla stopaj vergisinden muaf olmalıdır.
9- Finansmanı sağlayan bankanın da taraf olduğu kontratlar borsa tescili ile hukukî bir akit haline getirilmeli ve her iki taraf için de bağlayıcı cezai koşullar içermelidir.
10- Kontrata bahis olan her ziraî eser için eser kalite tarifleri yapılmalı ve uyuşmazlıklar halinde geçerli olacak tahlil laboratuarları belirlenmelidir.
11- Yaş meyve ve sebzelerin kontratlı tarımında, kalıntı ölçüleri için Tarım ve Orman Bakanlığının limitleri ve zirai ilaç kullanım talimatnamesi baz alınmalıdır.
12- Kontratlı tarımda çiftçi ekimden hasada kadar olan her faaliyetini kayıt altına alarak, yaprak gübresi, zirai çaba ilacı üzere kullandığı tüm girdilerin içerik ve dozajlarını, suyunun tahlilini alıcı tarafa ibraz etmelidir.
Bloomberg HT
