Global iktisadın en güçlü kurumlarından ABD Hazine Bakanlığı, Milletlerarası Para Fonu (IMF), Avrupa Merkez Bankası (AMB) ve Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) liderlik eden bayanlar dünya iktisadına istikamet veriyor.
Toplumsal farkındalığın artmasıyla siyaset, iktisat, sanat, spor ve eğitim üzere birçok alanda muvaffakiyetten muvaffakiyete koşan bayanlar, üstlendikleri liderlik misyonlarıyla siyasetin yanı sıra global ekonomiyi de şekillendiriyor.
Global iktisat ve finansın önde gelen kurumlarında bayanların ayak sesleri artık daha fazla duyuluyor. Uzun yıllardır erkek egemenliğinin hakim olduğu global iktisadın idaresinde istikrarlar, bayan önderlerin sayısının artmasıyla değişim gösteriyor.
Halihazırda dünya iktisadının en güçlü 4 durumunda da bayanlar bulunuyor. Global iktisat ve finansa taraf veren kurumlardan ABD Hazine Bakanlığı, IMF, AMB ve DTÖ’ye bayanlar liderlik ediyor.
Dünyanın en büyük iktisadını yönetiyor
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, ülke tarihinde bu misyona gelen birinci bayan olurken, daha evvel ABD Merkez Bankası’na da (Fed) başkanlık eden deneyimli ekonomistin her açıklaması piyasalarda geniş yankı buluyor.
Hazine Bakanlığı’nın yanı sıra Fed’in birinci bayan lideri olma unvanını da taşıyan Yellen, 2014-2018 periyodunda yönettiği Banka’nın en başarılı önderlerinden biri olarak da anılıyor.
Yellen’ın 4 yıl süren Fed Başkanlığı periyodunda bilhassa istihdam alanında çok iyi iş çıkardığını düşünen ekonomistler, Banka’nın birinci bayan liderinin başarılı bir miras bıraktığı konusunda da hemfikir.
ABD iktisadının 2007-2009 finansal krizinin tesirlerinden kurtulmaya çalıştığı bir devirde Fed’in dümenine geçen Yellen’ın uyguladığı kademeli sıkılaştırma siyasetinin yalnızca iş gücü piyasasını değil, büyümeyi de güçlendirdiği belirtiliyor.
Fed’in 104 yıllık tarihindeki en başarılı liderlerden biri olarak hatırlanan Yellen’ın ikinci kere lider olarak atanmaması o periyotta birçok kesimde hayal kırıklığına neden olurken, tecrübeli ekonomistin isminin Joe Biden idaresinde Hazine Bakanı olarak geçmesi ise memnuniyetle karşılandı.
Yellen, 2010-2014’te Fed Lider Yardımcılığı ve Bill Clinton periyodunda Beyaz Saray Ekonomik Müşavere Kurulu Başkanlığı ile Kaliforniya Berkeley Üniversitesi’nde profesörlük yapmıştı.
Biden’ın lider seçilmesiyle bu yıl dünyanın en büyük iktisadının başına geçen Yellen’ın açıklamaları ve attığı adımlar, ABD’nin yanı sıra global finans topluluğunda da yakından takip ediliyor.
Euro Bölgesi’nin para siyasetini şekillendiriyor
AMB’nin birinci bayan Lideri Christine Lagarde da Euro Bölgesi’nde uygulanacak para siyasetini şekillendiren ve piyasaların odağındaki bir öteki bayan başkan olarak öne çıkıyor.
AMB Başkanlığı vazifesini 1 Kasım 2019’da Mario Draghi’dan devralan Lagarde, 2011-2019 devrinde IMF Başkanlığı misyonunu yürütmüştü.
Fransız kökenli avukat ve iş bayanı olan Lagarde’ın daha evvel Fransa’da Maliye Bakanlığı yapmasına karşın merkez bankası deneyimi bulunmamasının piyasalarda kaygılara neden olduğu biliniyor.
Misyona başladığında selefi İtalyan Draghi’nin son devir uyguladığı para siyasetlerinde önemli bir değişiklik yapmayan Lagarde, Kovid-19 salgınının sebep olduğu sıhhat ve ekonomik krizinin akabinde siyaset değişikliğine gitti.
Jeopolitik belirsizlikler, artan korumacılık tehdidi, global piyasalardaki kırılganlıklar ve ekonomik yavaşlama üzere devam eden problemlerle uğraşan Lagarde, bir anda ortaya çıkan Kovid-19 krizinin ekonomik tesirleriyle de gayret etmek zorunda kalıyor.
Lagarde liderliğindeki AMB, bu periyotta faizleri düşük düzeylerde tutarken, 1 trilyon 850 milyar euroluk Pandemi Acil Varlık Alım Programı’nı açıkladı.
AMB liderleri 8 yıl misyon yaparken, uzmanlar, Lagarde’ın siyasi yükünün Euro Bölgesi hükümetlerinin kendisi üzerinde baskı kurmasını zorlaştırdığını belirtiyor.
Euro Bölgesi büyük bir iktisat olmakla birlikte tek bir ayak olan AMB’nin üzerinde duruyor. Lagarde’ın AMB Lideri olarak, yanlış kararlar vermesi halinde Avrupa projesinin çökmesine neden olabileceği üzere projeyi sürdürülebilir ve tesirli bir hale dönüştürebilme imkanı da bulunuyor.
Memleketler arası para sisteminin istikrarını sağlıyor
IMF Lideri Kristalina Georgieva ise Lagarde’ın akabinde Fon’un ikinci bayan lideri olarak bilhassa Kovid-19 krizi sürecindeki etkin tavrıyla isminden kelam ettiriyor.
Georgieva, IMF’ye 2019 yılından bu yana liderlik ederken, Bulgar ekonomist, 2017-2019 devrinde Dünya Bankası’nda üst yöneticilik vazifesinde bulunmuştu.
Jim Yong Kim’in istifasının akabinde 2019’da kısa bir mühlet Dünya Bankası Kümesi Lider Vekili olarak da vazife yapan Georgieva, 2014-2016’da Avrupa Kurulu Lider Yardımcılığı misyonunu de yürüttü.
Georgieva, bilhassa Haiti ve Pakistan’daki insani felaketlere yönelik çalışmalarından ötürü 2010’da “Yılın AB Komiseri” seçildi.
Gelişmekte olan bir ülkeden IMF Başkanlığı vazifesine gelen birinci isim olan Georgieva, milletlerarası para sisteminin istikrarını sağlamaya ve krizleri önlemeye yönelik siyasetlere istikamet veriyor.
Kovid-19 krizinin patlak vermesiyle Georgieva idaresindeki IMF, 1 trilyon dolarlık kredi verme kapasitesini kullanıma açarken, krizin başlamasından bu yana 80 ülkeye acil finansman sağladı.
Son devirde Kovid-19 salgınının neden olduğu krizin tesirlerini hafifletmeye yönelik ağır bir mesai harcayan Georgieva, bilhassa fakir ülkelere likidite sağlanması için efor sarf ediyor.
DTÖ’de yeni bir periyodu başlatması bekleniyor
Global ticareti düzenleyen tek milletlerarası organ pozisyonunda bulunan DTÖ’nün yeni genel yöneticisi Nijeryalı Ngozi Okonjo Iweala da bir öteki başarılı bayan olarak dikkati çekiyor.
Geçen ay DTÖ’nün birinci bayan lideri olan Iweala’nın, uzun vakittir problemlerle boğuşan örgütte yeni bir periyodu başlatması bekleniyor.
Yaklaşık 5 yıl vazife yapacak Iweala, tıpkı vakitte örgütün birinci Afrikalı genel yöneticisi olma özelliğini de taşıyor.
Dünya Bankası’ndaki mesleğine iki kere orta vererek Nijerya’da iki devir Maliye Bakanlığı misyonunda bulunan Iweala, kısa bir mühlet de Nijerya Dışişleri Bakanlığı misyonunu yapmıştı.
Iweala’nın, Nijerya’da Maliye Bakanı olduğu periyotta ülkenin finansal istikrarını iyileştirmek ve yolsuzlukla çaba için hayata geçirdiği ekonomik ıslahatlarla takdir topladığı belirtiliyor. Iweala, DTÖ Yöneticiliği misyonu öncesi Global Aşı İttifakı’nın başında bulunuyordu.
Hem müzakere gündemindeki tıkanma hem de ABD’nin çok taraflı sisteme itirazları ve almış olduğu tek taraflı tedbirler nedeniyle uzun vakittir meselelerle boğuşan DTÖ için Iweala’nın idareye gelmesi, örgütte yeni bir sürecin başlaması açısından değer taşıyor.
Memleketler arası deneyimi, gelişme yolundaki ülkelerin ve en az gelişmiş ülkelerin kapasite problemleri ile kalkınma süreçlerindeki dayanak gereksinimlerine ait bilgi sahibi olması, hem gelişmiş hem de gelişme yolundaki ülkelerle güçlü bağlantısı nedeniyle Iweala’nın bilhassa örgüt müzakerelerinde beliren inanç kaybını azaltabileceği ve çalışmalara ivme kazandırarak örgütün tekrar güçlenmesine katkı sağlayabileceği belirtiliyor.
Bloomberg HT
