Milletlerarası Para Fonu (IMF), Mali İzleme Raporu’nun Nisan 2021 sayısını “Adil Aşı” başlığıyla yayımladı.
Kovid-19’a karşı aşılama yarışının devam ettiğine fakat aşılama suratının ülkeler ortasında büyük farklılıklar gösterdiğine işaret edilen raporda, birden fazla kişinin aşıya erişimi olmadığına dikkat çekildi.
Raporda, salgın global olarak denetim altına alınana kadar, maliye siyasetinin esnek kalması, sıhhat hizmetleri sistemlerini, hane halklarını, işletmeleri ve ekonomik toparlanmayı desteklemesi gerektiği vurgulandı.
“Küresel iş birliği uygun maliyetli aşılamayı hızlandıracak biçimde artırılmalı”
Raporda, global iş birliğinin, salgını, bilhassa tüm ülkelerde uygun maliyetle aşılamayı hızlandıracak formda artırılması gerektiğinin altı çizildi.
Tedbirlerin ülkelerin idari kapasitesine nazaran uyarlanması gerektiği vurgulanan raporda, “Düşük faiz ortamı göz önüne alındığında, mali alana sahip ülkelerin senkronize bir yeşil kamu yatırımı atağı global büyümeyi destekleyebilir.” tabiri kullanıldı.
Raporda, siyaset yapıcıların büyük ve büyüyen kamu ile özel borçlardan kaynaklanan riskleri, toparlanmayı yavaşlatabilecek mali takviyenin vaktinden evvel geri çekilmesinden kaynaklanan risklerle dengelemesi gerektiğinin altı çizildi.
Rapor, aşılama yoluyla tüm ülkelerde global salgının denetim altına alınmasından elde edilecek ekonomik büyümenin 2025 yılına kadar gelişmiş ekonomilerde 1 trilyon dolardan fazla ek vergi geliri getireceğini açıkladı.
Siyaset yapıcıların salgınla ilgili finansman muhtaçlıklarını karşılamaya yardımcı olmak için, yüksek gelir yahut servet üzerinden alınan süreksiz bir Kovid-19 kurtarma katkısını düşünebileceğine işaret edilen raporda, bilhassa toparlanma ivme kazandıkça, mahallî ve milletlerarası vergi ıslahatları gerekli olduğu kaydedildi.
Dünya genelinde kamu borcunun GSYH’ye oranı 2020’de yüzde 97’ye ulaştı
IMF’nin raporunda, dayanak gereksiniminin ve kapsamının salgının tesiri ile düşük maliyetli borçlanmaya erişim kabiliyetine bağlı olarak ekonomiler ortasında farklılık gösterdiğine işaret edildi.
Mali dayanağın daha önemli ekonomik daralmaları ve büyük istihdam kayıplarını önlediği belirtilen raporda, fakat bu çeşit bir takviyenin gelirlerdeki düşüşle birlikte tüm gelir kümelerinde kamu açıklarını ve borçlarını gibisi görülmemiş düzeylere çıkardığı söz edildi.
Raporda, bütçe açıklarının GSYH’ye oranının gelişmiş ekonomiler için yüzde 11,7’ye, yükselen piyasa ekonomileri için yüzde 9,8’e ve düşük gelirli gelişmekte olan ekonomiler için yüzde 5,5’e ulaştığı kaydedildi.
Salgına yönelik dayanağın mühleti dolduğu yahut azaldığında, gelirler bir biçimde toparlandığında ve işsizlik düştükçe 2021’de mali açıkların birçok ülkede azalmasının beklendiği belirtilen raporda, dünya genelinde ortalama kamu borcunun ise 2020’de GSYH’nin yüzde 97’sine ulaştığı ve 2021’de GSYH’nin yaklaşık yüzde 99’u civarında dengelenmesinin beklendiği aktarıldı.
“Salgın ne kadar uzun sürerse, kamu maliyesi için zorluk o kadar büyük olur”
Raporda, orta vadede, toparlanma suratının artması ve mali ayarlamaların yine yapılmaya başlamasıyla tüm gelir kümelerinde mali açıkların küçüleceğinin kestirim edildiği tabir edildi.
Birçok ülkede kamu borcunun GSYH’ye oranının istikrar kazanacağı ya da düşeceğinin iddia edildiği aktarılan raporda, “Mali görünüme ait belirsizlik alışılmadık derecede yüksek.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda beklenenden daha süratli gerçekleşen aşılamanın salgının sonlandırılmasını hızlandırabileceği, gelirleri artırabileceği ve ek mali dayanak gereksinimini azaltabileceği belirterek, daha uzun süren bir ekonomik gerileme, yüksek borçların ortasında finansman şartlarının birdenbire sıkılaşması, şirket iflaslarındaki artış, emtia fiyatlarındaki dalgalanma yahut artan toplumsal hoşnutsuzluğun ise toparlanmayı engelleyebileceği söz edildi.
IMF’nin raporunda, “Genel olarak, salgın ne kadar uzun sürerse, kamu maliyesi için zorluk o kadar büyük olur.” değerlendirmesine yer verildi.
Bloomberg HT
