Antalya Ticaret Borsası (ATB), Antalya Büyükşehir Belediyesi ile yapılan protokol ile hal sistemindeki eserler için ölçü ve fiyat endeksleri oluşturdu.
Antalya Ticaret Borsası Idare Şurası Lideri Ali Çandır, her ayın ikisinde saat 10.00’da “Antalya Yaş Meyve Zerzevat Endeksi” ve “Antalya Domates Endeksi” açıklayacaklarını belirterek, “ATB, bu aydan itibaren her ayın 2’sinde Antalya hallerinde süreç gören domates, yaş meyve ve zerzevatın ölçüsü ve fiyat hareketleri değişimini kamuoyu ile paylaşacak” dedi.
EYLÜL AYI HAL ENDEKSİ
Eylül ayına yönelik açıklanan birinci endekste domates, zerzevat ve meyve süreç ölçüleri, Eylül ayında bir evvelki aya nazaran ortalama olarak yüzde 2.9 seviyesinde azalırken, geçen yılın tıpkı ayına nazaran ise (yıllık) ortalama yüzde 13.57 seviyesinde gerileme gösterdi.
Domates, zerzevat ve meyve süreç fiyatları ise Eylül ayında bir evvelki aya nazaran ortalama olarak yüzde 13.28 seviyesinde artış gösterdi. Geçen yılın tıpkı ayına nazaran süreç fiyatları ise ortalama yüzde 30.25 seviyesinde artış kaydetti.
Endeks ayrıntılarına bakıldığında domates fiyatı aylık bazda yüzde 8.2 artarken, yıllık bazda yüzde 28,6 yükseldi. Zerzevat fiyatlarıı aylık yüzde 6,8 artarken, yıllık yüzde 14 yükseliş gösterdi. Meyve fiyatları ise aylık yüzde 24,8 artarken, yıllık yüzde 48,2 yükseldi.
Antalya hallerinde süreç gören domates, zerzevat ve meyvelerin süreç ölçü ve fiyatlarıyla ilgili endeks bedelleri; 2020 Eylül ayında bir evvelki aya nazaran ve geçen yılın birebir ayına nazaran aşağıda verilen tablodaki üzere değişti: (2015=100)
Son 5 yılın Eylül aylarına nazaran domates, zerzevat ve meyve süreç ölçü ve fiyatlarının yıllık değişimleri aşağıdaki üzere seyretti:
Bir evvelki aya nazaran domates süreç ölçüsü Eylül ayında artış gösterirken, geçen yılın süreç ölçüsü hareketinin de üzerinde kaldı. Süreç fiyatı ise bir evvelki aya nazaran artışını sürdürdü. 2020 Mayıs ayından bu yana fiyat hareketliliği daima artış gösterdi. Aylık değişimde geçen yılın Eylül ayındaki fiyat değişiminin ise üzerinde seyretti. Temmuz ve Ağustos aylarındaki geçen yılın altında kalma eğilimi, Eylül ayında değişti.
Bir evvelki aya nazaran zerzevat süreç ölçüsü Eylül ayında artış göstermiş lakin geçen yılın süreç ölçüsü hareketinin altında kalırken, süreç fiyatı bir evvelki aya nazaran yükseldi ve geçen yıldaki fiyat değişiminin altında seyretti.
Bir evvelki aya nazaran meyve süreç ölçüsü Eylül ayında yükseliş gösterirken, bu yükselişe karşın geçen yılın Eylül ayı süreç hareketliliğinin altında kaldı. Süreç fiyatı ise bir evvelki aya nazaran azalış gösterirken, geçen yıldaki fiyat değişiminin ise üzerinde kaldı.
Antalya Ticaret Borsası Ali Çandır, Türkiye’de üretilen 5 domatesten birinin Antalya’da yetiştiğini, zerzevatın yüzde 15’inin Antalya’da üretildiğini belirterek, yaş meyve ve zerzevat üretiminin yaklaşık 3’te 1’inin hal sisteminden geçtiğini söyledi.
Yaş meyve ve zerzevatın vakit zaman enflasyonun yükselmesinde günah keçisi duyuru edildiğini anımsatan Çandır, “Türkiye İstatistik Kurumu ve İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı aylık enflasyon sayılarının içinde bir ayrıntı olarak bulunan yaş meyve ve zerzevat ile bilhassa domates eserlerindeki ölçü ve fiyat değişimleri müstakil olarak duyuru edilmemektedir. Yaş meyve ve zerzevat ile bu kümenin lokomotif eseri domates fiyatları bilhassa kış aylarında daima olarak ön plana çıkmaktadır. Antalya ve gibisi iklim avantajları olan vilayetlerdeki örtüaltı üretim ve hallerindeki faaliyetler gündem oluşturmaktadır” dedi.
Antalya hallerindeki yaş meyve ve zerzevat süreç ölçüsü ve fiyat değişimlerini uzun bir müddettir incelediklerini söyleyen Çandır, “Üretici hallerin bulunduğu ve domates, yaş meyve ve zerzevatın en kıymetli üretim merkezlerinden biri olan Antalya, sözkonusu eserlerin fiyatının belirlenmesinde aktif rol oynuyor. Antalya Büyükşehir Belediyemiz ile yaptığımız protokolle hal sistemimizdeki domates, yaş meyve ve zerzevatın ölçü ve fiyat endekslerini hesaplayıp her ayın 2’sinde kamuoyu ile paylaşacağız” diye konuştu.
İrfan Donat
Bloomberg HT Tarım Editörü
Bloomberg HT
